Η άσεμνη Άννα Φρανκ

Του Γκαζμέντ Καπλάνι

Στην Ιταλία, κάποιος βουλευτής της Λίγκας του Βορρά, ονόματι Γκριμόλντι, πρότεινε στον υπουργό Παιδείας να λογοκρίνει το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ». Επειδή, είπε, σε κάποια σελίδα του βιβλίου της η ηρωίδα «περιγράφει με εξονυχιστικές λεπτομέρειες τα απόκρυφα μέρη του σώματός της προκαλώντας ταραχή στους ανήλικους μαθητές». Ο βουλευτής εμπνεύστηκε την «ιδέα» αυτή έπειτα από διαμαρτυρία «ήσυχων οικογενειαρχών» ενός χωριού στη Βόρεια Ιταλία, οι οποίοι ανησύχησαν μήπως τα παιδιά τους γίνουν διεστραμμένα διαβάζοντας τις άσεμνες περιγραφές της Άννας Φρανκ.

Η είδηση αυτή μου τράβηξε την προσοχή. Το «Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» είναι από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία. Ήταν το γενέθλιο δώρο της μητέρας μου όταν έγινα δεκατριών. Ήταν μια χειρονομία σαν πρόλογος για το βιβλίο. Η Άννα Φρανκ, όταν έγινε δεκατριών, έλαβε ως γενέθλιο δώρο το τετράδιο όπου έγραψε το «Ημερολόγιό» της. Όσα χρόνια και αν πέρασαν από τότε που το διάβασα για πρώτη φορά, την Άννα Φρανκ δεν τη φαντάστηκα ποτέ ως πορνοστάρ. Το πολύ να σκεφτόμουν την περιγραφή που ενόχλησε τους «ήσυχους οικογενειάρχες» ως ιδανική εισαγωγή για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των ανήλικων μαθητών, την οποία, φαντάζομαι, θεωρούν χυδαία και επικίνδυνη οι «ήσυχοι οικογενειάρχες». (Με αποτέλεσμα τα ανήλικα κορίτσια να μένουν συχνά έγκυοι από τα δεκαπέντε τους, γιατί κανείς στο σχολείο δεν τολμά να τους εξηγήσει κάποια στοιχειώδη πράγματα για το σώμα τους). Διαβάζοντας, λοιπόν, την Άννα Φρανκ άλλα πράγματα με είχαν ταράξει. Ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός, ο ναζισμός. Η μοναξιά ενός παιδιού που επινοεί έναν φανταστικό συνομιλητή, την Κίτι, γιατί σε έναν κόσμο όπου επικρατεί το μίσος δεν έχει πια φίλες. Σε έναν κόσμο όπου σε μισούν για την καταγωγή σου δεν μπορείς να εμπιστευτείς πια κανέναν. Αλλά και όταν δεν μας μένει πια κανένας θέλουμε σε κάποιον να μιλήσουμε, να συνομιλήσουμε, να εξομολογηθούμε. Και εάν δεν υπάρχει θα τον επινοήσουμε. Η βαθύτερη υπαρξιακή ανάγκη του ανθρώπου, ακόμα και μέσα στην Κόλαση, είναι να έχει έναν συνομιλητή, έναν μάρτυρα, έναν καθρέφτη.

Οι «ήσυχοι οικογενειάρχες» από όλα αυτά συγκράτησαν μόνο την περιγραφή των απόκρυφων μερών του σώματος της Άννας Φρανκ. Ο καλύτερος τρόπος για να εκχυδαΐζεις το νόημα μιας ανθρώπινης μαρτυρίας. Την ίδια τη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Αλλά πιθανόν, σκέφτομαι, να μην έχουν διαβάσει καν το βιβλίο. Να αρκέστηκαν, απλώς, σε μια πληροφορία ότι σε κάποια σελίδα του βιβλίου ένα έφηβο κορίτσι περιγράφει  το ξύπνημα της σεξουαλικότητάς της. Σε αυτήν την περίπτωση, αυτοί οι «ήσυχοι οικογενειάρχες» θα έμοιαζαν κάπως με όσους αποκαλούν επικίνδυνο το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια στους μετανάστες χωρίς να το έχουν καν διαβάσει. Εν πάση περιπτώσει. Ως συνεπείς οπαδοί της Λίγκας, οι «ήσυχοι οικογενειάρχες», φαντάζομαι, «διδάσκουν» στα παιδιά τους ότι οι Ιταλοί του Νότου είναι βρωμιάρηδες, οι Τσιγγάνοι δολοφόνοι που τρώνε παιδιά, οι μετανάστες εισβολείς που μολύνουν την καθαρότητα της φυλής, «δούρειοι ίπποι» που πρέπει να τσακιστούν. Όλα αυτά, φαντάζομαι, τα θεωρούν ευεργετικά για τα μυαλά των παιδιών τους ενώ η Άννα Φρανκ τους ενοχλεί. Πέρα από αυτό, οι «ήσυχοι οικογενειάρχες», νομίζω, πάσχουν προπαντός από το σύμπλεγμα του σωτήρα. Νιώθουν συνέχεια την ανάγκη να παίξουν τους σωτήρες των παιδιών τους. Και για να κάνεις τον σωτήρα πρέπει να ανακαλύπτεις συνέχεια και παντού κινδύνους και εχθρούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς, κρυφούς και ύπουλους...