11/7/08

Καλό Καλοκαίρι!

Οι Ομάδες Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς σας εύχονται Καλό Καλοκαίρι!
Κοντά σας ξανά, αρχές Οκτώβρη!

10/7/08

Ο άλλος εαυτός του Αμος Οζ

Αμος Οζ

Με το που ανοίγεις τη «Νύχτα του συγγραφέα», το καινούριο βιβλίο του Αμος Οζ, το πρώτο του πεζό μετά το αυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Ιστορία αγάπης και σκότους» που θεωρείται και το αριστούργημά του, δέχεσαι έναν καταιγισμό από ερωτήσεις.

Δεν είναι, όμως, ερωτήσεις που απευθύνονται στον αναγνώστη, αλλά οι «κυριότερες» από αυτές στις οποίες έχει κληθεί ν' απαντήσει ο Οζ άπειρες φορές, είτε σε συνεντεύξεις του είτε σε δημόσιες βιβλιοπαρουσιάσεις: Γιατί γράφεις; Γιατί γράφεις ειδικά μ' αυτόν τον τρόπο; Πώς είναι να είσαι διάσημος συγγραφέας και τι επιπτώσεις έχει στην οικογενειακή σου ζωή; Είσαι στρατευμένος συγγραφέας, κι αν ναι περί τίνος; Τι απαντάς σε όλους εκείνους που σου επιτίθενται; Πώς επιδρούν επάνω σου αυτές οι επιθέσεις; Κι από πού αντλείς τις ιστορίες σου, από τη φαντασία σου ή κατευθείαν από τη ζωή;

Ωστόσο, η «Νύχτα του συγγραφέα» (μετ. Λουίζα Μιζάν, εκδ. Καστανιώτη), δεν είναι μια επιπλέον συνέντευξη του Οζ, έστω και με τον ίδιο για συνομιλητή του. Είναι ένα ιδιότυπο μυθιστόρημα όπου ο σημαντικότερος συγγραφέας του Ισραήλ ανοίγει σε κοινή θέα το λογοτεχνικό εργαστήριό του. Ο ήρωας του βιβλίου του είναι ένας διάσημος σαρανταπεντάχρονος ομότεχνός του, που έχει κληθεί να παρουσιάσει το έργο του σ' ένα πολιτιστικό κέντρο του Τελ-Αβίβ, μια υγρή καλοκαιρινή βραδιά στις αρχές της δεκαετίας του '80. Κι η ιστορία που ξεδιπλώνεται σ' αυτό, είναι μια αλυσίδα αυτοσχεδιασμών, ένα παζλ από παιχνίδια του μυαλού του πρωταγωνιστή, καθώς διαχειρίζεται τη μοναξιά και την πλήξη του σε μια εκδήλωση ρουτίνας.

Ενας παρατηρητής. Να τι είναι ο συγγραφέας πάνω απ' όλα, μας λέει οΝύχτα του συγγραφέα Οζ. Κάποιος που στη θέα μιας σερβιτόρας με γεμάτα και όμορφα πόδια μπορεί να επινοήσει την ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου, κάποιος που κλέβοντας τους διαλόγους από το διπλανό του τραπέζι μπορεί να υφάνει τη διαδρομή μιας ολόκληρης ζωής, σαν αυτή ενός πανίσχυρου κάποτε άντρα που παρά τα πλούτη του αργοπεθαίνει τώρα από καρκίνο δίχως κανέναν στο πλευρό του.

Ο ήρωας της «Νύχτας...» προσηλώνεται στις κινήσεις, στα λεγόμενα, στην όψη όσων τον περιβάλλουν -του κριτικού που τον παρουσιάζει στο κοινό, της καλοσχηματισμένης αλλά όχι ελκυστικής κοπέλας που διαβάζει κείμενά του, του ρυτιδιασμένου άντρα ή του σγουρομάλλη φέρελπι ποιητή από το ακροατήριο- και τους μετασχηματίζει σε πρωταγωνιστές μιας σειράς ιστοριών που δένονται με υπόγεια νήματα μεταξύ τους.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ξεπροβάλλουν άνθρωποι της πιάτσας κι άνθρωποι του πολιτισμού, η ανάμνηση ενός ποιητή που έλαμψε, λατρεύτηκε αλλά ξεπεράστηκε από τον χρόνο, ένας άντρας που κοιμάται στο ίδιο κρεβάτι με την υπέργηρη μητέρα του, ψηφίδες όλοι τους ενός μωσαϊκού όπου ο έρωτας κι ο θάνατος διασταυρώνονται.
Και στην καρδιά του βιβλίου δεσπόζει μια υπέροχη ερωτική σκηνή ανάμεσα στον συγγραφέα και μια ντροπαλή θαυμάστριά του, ένα φευγαλέο δέσιμο έπειτα από ένα αμήχανο, διστακτικό φλερτ που, όπως γρήγορα αποκαλύπτεται, κι αυτό καρπός του μυαλού του ήταν.
Την ώρα που το alter ego του Οζ μπολιάζει την πραγματικότητα με τη φαντασία του, πλημμυρίζει μέσα του από ντροπή, επειδή κοιτάζει τους πάντες από μακριά, λες και υπάρχουν μόνο για να τους χρησιμοποιεί στις ιστορίες του.

Την εποχή της εφηβείας του, θυμάται, έγραφε με απόλυτη ειλικρίνεια όπως ονειρευόταν: «Μέσα σε μια δίνη πίεσης κι ενθουσιασμού, απελπισίας, αηδίας και δυστυχίας», με μια ανεξάντλητη περιέργεια να καταλάβει γιατί οι άνθρωποι προξενούν διαρκώς στους συνανθρώπους τους και στον εαυτό τους πράγματα που δεν είχαν καθόλου την πρόθεση να προξενήσουν. Τώρα πια, ακόμα και το άγγιγμα ενός ξένου χεριού στον ώμο του τον φοβίζει. Κι όμως συνεχίζει να παρατηρεί και ν' αποτυπώνει τις εντυπώσεις του στο χαρτί «σαν φωτογράφος οικογενειακών συναθροίσεων», ζωντανεύοντας με τις λέξεις όλη τη φρίκη κι όλο το μεγαλείο της ζωής, ακριβώς όπως στη «Νύχτα του συγγραφέα».

Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

9/7/08

Ο ποιητής Χέμινγουεϊ

Χέμινγουεϊ

Πόσο μπορεί να κοστίζει ένα βιβλίο του Χέμινγουεϊ;
Το «Στην εποχή μας», που μόλις εκδόθηκε από τον Καστανιώτη, κοστίζει 13 ευρώ. Και όμως το ίδιο μυθιστόρημα δημοπρατήθηκε πρόσφατα στο Λονδίνο προς 75.000 δολάρια. Οχι διότι πρόκειται για αντίτυπο από την πρώτη έκδοση του βιβλίου που βγήκε στην Αμερική το 1925, αλλά γιατί σ' αυτό ο συγγραφέας εμφανίζεται και ως ποιητής.
Πράγματι ο Χέμινγουεϊ στις λευκές σελίδες του βιβλίου είχε γράψει δύο ολιγόστιχα ποιήματα, τόσο βλάσφημα και ειρωνικά που δύσκολα θα έβρισκαν εκδότη στον καιρό τους.
Ο συγγραφέας είχε χαρίσει το συγκεκριμένο αντίτυπο στον φίλο του Τζακ Κόουλς, ώσπου με το πέρασμα του χρόνου αυτό βρέθηκε στην κατοχή του Μαρκ Χάιμ, παλαιοβιβλιοπώλη που ζει και εργάζεται στην Καλιφόρνια. Ο Χάιμ έβγαλε το βιβλίο σε πλειστηριασμό στην έκθεση «Ολύμπια» στο Λονδίνο, χωρίς τελικά να καταφέρει να το πουλήσει.
Είναι ο ίδιος που λέει «μπορεί να μη συγκρίνεται με τον Ελιοτ, αλλά η γραφή του Χέμινγουεϊ είναι αναγνωρίσιμη ακόμα και μέσα από αυτούς τους λίγους στίχους. Με το πρώτο ποίημα ειρωνεύεται τη «Χαμένη γενιά», όπως είχε ονομάσει η Γερτρούδη Στάιν την ομάδα των αμερικανών συγγραφέων και των καλλιτεχνών που ζούσαν στο Παρίσι στη δεκαετία του '20.
Ο Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Εζρα Πάουντ και ο ίδιος ο Χέμινγουεϊ τα έπιναν τότε στα καφέ του Μονπαρνάς. Το ποίημα ονομάζεται «Η εποχή αξίωνε». Κατά τον «ποιητή» η εποχή αξίωνε τραγούδι μέχρι βραχνιάσματος, μεθύσι μέχρις αναισθησίας και έρωτα μέχρις ακολασίας. Για να καταλήξει το ποίημα με τον στίχο: «Και στο τέλος οι καιροί μας έλαβαν όλα τα σκατά που άξιζαν».
Το δεύτερο ποίημα αφορά τον σαρκικό έρωτα κι επειδή ο συγγραφέας είχε χαρίσει το βιβλίο στον φίλο του ανήμερα του Αγίου Βαλεντίνου, είχε προσθέσει στην αφιέρωση και τη φράση: «Δίχως κανένα ερωτικό υπονοούμενο».
Εδώ περιγράφονται καλόγεροι που αυνανίζονται, κεραμιδόγατοι που κάνουν έρωτα, κορίτσια που δαγκώνουν ενώ ο ίδιος ο Χέμινγουεϊ δεν «μπορεί να κάνει τίποτα, ούτε και θέλει όμως, για να βάλει τα πράγματα σε τάξη».
Επισημαίνει ο Χάιμ, πως, όταν ο Χέμινγουεϊ έγραψε τα δύο ποιήματα, ένιωθε πως θα γινόταν διάσημος, ήταν χαρούμενος και ενθουσιώδης. «Οι μέρες της φτώχειας και της δυστυχίας βρίσκονταν πίσω του και η άλλη δυστυχία που θα έφερνε ο χρόνος θα ερχόταν πάρα πολύ αργότερα...»

Χ. ΣΙΑΦΚΟΣ

7/7/08

Τα βραβεία κάνουν τα βιβλία γνωστά

Της Λενας Διβανη*

Μ αρέσουν πολύ τα βραβεία. Να τα παίρνουν οι άλλοι. Να τα παίρνω εγώ (αυτό ομολογουμένως περισσότερο). Ξέρεις από μέσα σου -είτε είσαι αναγνώστης, είτε συγγραφέας- πως ένα βραβείο δεν σημαίνει αναγκαστικά τίποτα: μια ομάδα ειδικών σε ξεχώρισε για δικούς της λόγους που συχνά δεν συνδέονται καλά και σώνει με την ποιότητα της δουλειάς σου. Κι όμως νιώθεις (επιτέλους!) δικαιωμένος (τους έδειξες εσύ!) και στους εφτά ουρανούς αν είσαι ο υπερτυχερός της χρονιάς. Αν πάλι είσαι αναγνώστης τρέχεις να το αναζητήσεις το βραβευθέν, σε τρώει η περιέργεια, ανυπομονείς να συγκρίνεις το γούστο σου με της αυθεντίας συχνά μόνο και μόνο για να ορθώσεις το ανάστημα σου απέναντί της.

Εν ολίγοις, ναι, έχουν πλάκα τα βραβεία όπως κάθε διαφημιστικό τρικ. Φέρνουν τα βιβλία στο στόμα του κόσμου. Οδηγούν ανθρώπους στα βιβλιοπωλεία. Στηρίζουν τους εκδότες που στενάζουν από την κρίση (ακόμα κι όταν κρίση δεν υφίσταται). Και κυρίως κάνουν εκστατικά ευτυχισμένο έναν άνθρωπο για δυο τρεις βδομάδες. Για να κάνουν όμως καλά τη δουλειά τους υπάρχουν προαπαιτούμενα: πρέπει να έχουν κριτές με καλή έξωθεν μαρτυρία, αλλά όχι τα μαυσωλεία, ανθρώπους του συναφιού ενεργούς που ζουν σήμερα. Επειτα χρειάζονται λίγη φασαρία, μια αμφιβολία, ένα λαλίστατο, σοβαρό αλλά και σκαμπρόζο παρουσιαστή, μια στάλα αμαρτωλή σοουμπίζικη λάμψη (όπως τα βραβεία του «Διαβάζω» παραδείγματος χάριν) και τη μεγαλύτερη δυνατή δημοσιότητα.

Ξέρω ότι στραβώνουν οι μούρες των σοβαροφανών, αλλά δεν είναι σοβαρά πράματα τα βραβεία, πώς να το κάνουμε. Μεγάλα βιβλία δεν έχουν πάρει ποτέ καμία διάκριση και μετριότητες δοξάστηκαν με τίτλους – γνωστό αυτό. Τα βιβλία δεν είναι καλλονές να μετρήσουμε μέση, στήθος, μπούτι και να καταλήξουμε.

Το αληθινό βραβείο για ένα βιβλίο που εκδίδεται σήμερα είναι εκείνο το πιθανό χέρι (the if hand που θα έλεγε κι ο cummings) που θα το τραβήξει από τη βιβλιοθήκη σε διακόσια χρόνια – αν υπάρχουν ακόμα τότε βιβλιοθήκες ή χέρια…

* Η κ. Λένα Διβάνη διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, είναι συγγραφέας και αντιπρόεδρος του ΕΚΕΒΙ.

--------------------------------------

Μια διαφορετική προσέγγιση του θεσμού των βραβείων μπορείτε να διαβάσετε εδώ: Βραβεία λογοτεχνίας: μήπως το έχουμε παρακάνει;

Οι Ρώσοι κλασικοί ξανασυστήνονται

Ντοστογιέφσκι, Μαγιακόφσκι, Αχμάτοβα σε νέες μεταφράσεις

Οι Ρώσοι κλασικοί είναι πάλι εδώ, με νέες μεταφράσεις και νέες εκδόσεις. Ο Ντοστογιέφσκι, ο Μαγιακόφσκι, η Αχμάτοβα, ο Πάστερνακ ξανασυστήνονται και διεκδικούν νέο και σύγχρονο κοινό. Αλλά και κείμενα άλλων Ρώσων, που διεκδίκησαν τη δική τους θέση στον παγκόσμιο χάρτη των ιδεών και της πολιτικής ιστορίας μεταφράζονται και ζητούν και σήμερα την προσοχή μας, από άλλη απόσταση, με άλλη νηφαλιότητα, όπως το κείμενο του Σεργκέι Γκενάντοβιτς Νετσάγιεφ «Η κατήχηση του επαναστάτη».

Σε μια εποχή που η λογοτεχνία αναζητεί το στίγμα της, η στροφή στην κλασική λογοτεχνία μοιάζει για πολλούς σαν καταφύγιο, σαν ανάζητηση ενός κόσμου που κι εκείνος αναζητούσε το βηματισμό του στα τέλη του δημιουργικού 19ου αιώνα. Και, βέβαια, έχουν περάσει πολλά χρόνια από τις ιστορικές μεταφράσεις του Αρη Αλεξάνδρου και, όσο κι αν παραμένουν κλασικές, χρειάζεται ν’ ακολουθήσουν τη σύγχρονη γλώσσα.

Το βάρος αυτό ανέλαβαν δύο –μέχρι στιγμής– άνθρωποι: ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης και η Ελένη Μπακοπούλου. Ο πρώτος στις εκδόσεις «Αρμός» και η δεύτερη στις εκδόσεις «Ινδικτος».

Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης έχει ζήσει και έχει σπουδάσει στη Ρωσία. Εκτός από μεταφραστής είναι και ερευνητής και τα βιβλία που μεταφράζει συνοδεύονται από στοιχεία για τη ζωή και τις συνθήκες γραφής της προεπαναστατικής και επαναστατικής Ρωσίας. Ετσι, εκτός από τα κείμενα, έχουμε τη δυνατότητα να διαβάσουμε το κλίμα της εποχής, την προσωπικότητα των συγγραφέων, τις συνθήκες που επηρέασαν τη ματιά και τη γραφή τους.

Από στόμα σε στόμα

Στο «Ρέκβιεμ» της Αννας Αχμάτοβα –«της χρυσόστομης Πασών των Ρωσιών», όπως την αποκαλούσε η Μαρίνα Τσβετάγιεβα– εκτός από μία εκτενή περιγραφή της ζωής της διαβάζουμε στο επίμετρο: «Εγραφε τα ποιήματα αυτά η Αννα Αχμάτοβα στο μυαλό της. Τα αποστήθιζε και τα κουβαλούσε μαζί της. Δεν τολμούσε να τα καταγράψει σε χαρτί από το φόβο της επικείμενης σύλληψης. Τα εμπιστεύθηκε σε λιγοστούς φίλους, οι οποίοι με τη σειρά τους τα αποστήθιζαν περιμένοντας να ξημερώσουν καλύτερες μέρες. Ετσι, τα ποιήματα αυτά, σε χρόνους σκοτεινούς και ζοφερούς, κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα ως σφαγμένο παράπονο σε έναν κόσμο καθημαγμένο από το φόβο». Το «Ρέκβιεμ» γράφτηκε στην πιο σκληρή εποχή των σταλινικών διώξεων. Η Αννα Αχμάτοβα πέθανε το 1966, όταν ήδη είχε αναγκαστεί να γράψει ύμνους για τον Στάλιν. Στην ιστορία της λογοτεχνίας, όμως, πέρασε για όλα τα υπόλοιπα ποιήματά της και για τη γενναία στάση ζωής της.

Μονόλογος–κραυγή

Το 1871, εκδόθηκαν «Οι Δαιμονισμένοι», στις σελίδες του οποίου ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι κατέγραφε έναν κόσμο ταραγμένο, ανήσυχο και καταστροφικό. Οι ήρωές του εκδηλώνουν τα παράδοξα της ψυχής τους και τότε το «τέρας» που υπάρχει στο βάθος της αναδύεται και τραβάει και τους ίδιους στην άβυσσο. Νέα μετάφραση των «Δαιμονισμένων», νέα μετάφραση και της νουβέλας «Μειλίχια» – την ίδια που ανέβασε το χειμώνα ο Λευτέρης Βογιατζής ως «Ημερη», στην ίδια που βασίστηκε και η σκηνοθέτις Φωτεινή Σισκοπούλου για την ταινία της «Rakushka» (Κοχύλι). Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης προτίμησε το «Μειλίχια» γιατί «ανταποκρίνεται πληρέστερα τόσο στην πρωτότυπη ρωσική λέξη (κρότκαγια) όσο και στο νόημα του μηνύματος που ήθελε να μεταφέρει ο συγγραφέας στον αναγνώστη». Πρόκειται για έναν μονόλογο – «ουρλιαχτό, κραυγή». Ο Ντοστογιέφσκι εμπνεύστηκε την ιδέα από μια είδηση που διάβασε στις εφημερίδες το 1876: για την αυτοκτονία της Μαρίας Μπορίσοβα, η οποία έπεσε από τον πέμπτο όροφο του κτιρίου στον οποίο έμενε, απογοητευμένη από τη ζωή της, και τις δυσκολίες επιβίωσης στην Πετρούπολη. Πρόκειται για την εξομολόγηση ενός νάρκισσου και δεσποτικού ανθρώπου, πάνω από τη νεκρή γυναίκα του και ταυτόχρονα είναι η θέση των γυναικών στη ρωσική κοινωνία του 19ου αιώνα.

Παράλληλα ο ίδιος μεταφραστής έδωσε στα ελληνικά, για πρώτη φορά, τον δημοσιογράφο Ντοστογιέφσκι και τα κείμενα που δημοσίευε στο «Ημερολόγιο» (εκδ. Αρμός, επίσης). Αρθρα πολιτικά, κοινωνικά, λογοτεχνικά. Στις γραμμές τους παρακολουθούμε έναν μεγάλο πνευματικό άνθρωπο, που δεν τον αφορούσε μόνο η λογοτεχνική γραφή, αλλά και όσα συνέβαιναν γύρω του. Για τα πολιτικά και προσωπικά πάθη, για τις πνευματικές αναζητήσεις, για το διάλογο που έκαναν οι πολίτες, οι πολιτικοί, οι διανοούμενοι.

Ερωτας και αυτοκτονία

Από μία άλλη μεγάλη ποιήτρια κυκλοφόρησαν τον περασμένο μήνα οι ερωτικές της επιστολές: τα «Γράμματα στον “Ελικώνα”» της Μαρίνας Τσβετάγιεβα σε δίγλωσση έκδοση, μετάφραση και επίμετρο Δήμητρας Κονδυλάκη (εκδ. Γαβριηλίδης). Ενας καταιγισμός λέξεων και συναισθημάτων, ένα σύμπαν μακρινό σε μας όπου «το αρσενικό και το θηλυκό, η δύναμη και η αδυναμία, η ποίηση και η ζωή είναι αξεδιάλυτα ενωμένα». Η Τσβετάγιεβα βλέπει μια τυχαία σχέση ως την απόλυτη σχέση, την απόλυτη σύγκρουση, τον απόλυτο έρωτα. Κι όλα αυτά τροφοδοτούν και κινητοποιούν τη διαδικασία της ποίησης.

Μόλις μπήκε το καλοκαίρι έφτασε και η νέα μετάφραση του κλασικού ποιήματος του Μαγιακόφσκι «Σύννεφο με παντελόνια» (μετ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, εκδ. Αρμός), με παρόν το σχεδίασμα αυτοβιογραφίας που είχε γράψει ο εμβληματικός Ρώσος ποιητής. «Είμαι ποιητής. Γι’ αυτό και είμαι ενδιαφέρων. Γι’ αυτό και γράφω ποίηση. Για όλα τα υπόλοιπα γράφω μόνο αν περισσέψουν λέξεις», είναι οι φράσεις με τις οποίες ξεκινάει ένα γοητευτικό, παρότι λιτό, πορτρέτο της ζωής του. Σ’ αυτές τις λίγες σελίδες χώρεσε η ανήσυχη και σύντομη ζωή ενός ανθρώπου που παθιάστηκε, εμπνεύστηκε, οραματίστηκε, πικράθηκε από τους ανθρώπους που ανέλαβαν να πραγματοποιήσουν όσα πίστευε και τέλος αυτοκτόνησε. Ομως, «βρήκε τον εαυτό του στην ποίηση». Στο ίδιο βιβλίο μπορούμε να πάρουμε μια μεγάλη γεύση του κλίματος της εποχής, αφού για τον Μαγιακόφσκι γράφουν η Μαρίνα Τσβετάγιεβα, ο Μπορίς Πάστερνακ και ο Ιγκόρ Σεβεριάνιν. Ενα βιβλίο με εκπλήξεις, με κείμενα που πρωτοδιαβάζουμε για εποχές και προσωπά μυθικά, που πλούτισαν και την ιστορία του 20ού αιώνα και τη λογοτεχνία της.

Της Ολγας Σελλα

4/7/08

Επετειακό γραμματόσημο για το Έτος Καραγάτση

Από τα ΕΛΤΑ ύστερα από σχετικό αίτημα του ΕΚΕΒΙ

Επετειακό γραμματόσημο στο πλαίσιο του Έτους Καραγάτση 2008 κυκλοφόρησαν τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ) ύστερα από σχετικό αίτημα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ). Το γραμματόσημο αναπαράγει γνωστό φωτογραφικό πορτρέτο του συγγραφέα από τον επιστήθιο φίλο του και ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο. Πρόκειται για γραμματόσημο που θα ταξιδεύει στη διάρκεια της χρονιάς φέροντας τη μορφή ενός από τους κορυφαίους εκπροσώπους της γενιάς του 1930 στην πεζογραφία. Με αυτόν τον ιδιαίτερο, φιλοτελικό τρόπο θα δίνεται η αφορμή σε ακόμη περισσότερους αναγνώστες να έρθουν σε επαφή, να γνωρίσουν και να εμβαθύνουν στο συγγραφικό έργο του. Το ΕΚΕΒΙ, έχοντας αναλάβει τον συντονισμό των επετειακών εκδηλώσεων για τον Έτος Καραγάτση, απευθύνθηκε στα ΕΛΤΑ για την κυκλοφορία σχετικού γραμματοσήμου. Είναι η πρώτη φορά που το αίτημα γίνεται δεκτό (καθώς έχουν προηγηθεί ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν) δημιουργώντας πλέον τις προϋποθέσεις για ανάλογη, μελλοντική συνεργασία με τα ΕΛΤΑ. Στόχος είναι η προβολή –μέσα από επετειακού τύπου γραμματόσημα- μερικών από τους σημαντικότερους δημιουργούς της νεοελληνικής γραμματείας.

Αθηνά Σαλούστρου

3/7/08

Συνέδριο “Η πολυτιμότητα των λέξεων”

Ένα μοναδικό στο είδος του διεθνές συνέδριο, πρωτοβουλία της Σουηδικής Ενωσης Συγγραφέων, ολοκληρώθηκε χθες (02.07.08) στη Στοκχόλμη. Ηδη από την Κυριακή, οπότε και ξεκίνησε τις εργασίες του το Διεθνές Συνέδριο Συγγραφέων και Μεταφραστών Λογοτεχνίας (Writers and Literary Translators International Congress - WALTIC), στην πρωτεύουσα της Σουηδίας είχαν αρχίσει να συρρέουν κοντά στους χίλιους συγγραφείς και μεταφραστές απ’ όλο τον κόσμο.

Κεντρικό σύνθημα του συνεδρίου «The value of words», και κεντρικός του άξονας το τρίπτυχο Εγγραμματοσύνη, Ελευθερία της Εκφρασης, Πνευματικά Δικαιώματα. Με τα λόγια του Μats Söderlund, του νεότατου προέδρου της Σουηδικής Ενωσης Συγγραφέων και του WALTIC, «Η λογοτεχνία είναι πηγή γνώσης με πολιτική δύναμη. Γνωρίζουμε ότι οι ιστορίες εμπνέουν, ότι τα βιβλία μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Εγγραμματοσύνη, Πνευματικά Δικαιώματα και Ελευθερία της Εκφρασης δεν είναι δεδομένα, αλλά αξίες για τις οποίες χρειάζεται να αγωνιζόμαστε ξανά και ξανά». Οπως είναι εμφανές από την επιλογή των κεντρικών ομιλητών, του Mia Couto από τη Μοζαμβίκη και της Αιγύπτιας Nawal El-Saadawi, έμφαση δόθηκε στις λεγόμενες μικρότερες λογοτεχνίες. Και δεν είναι τυχαίο που και οι δύο στάθηκαν αρκετά στο πρόβλημα της απομόνωσης των μικρών γλωσσών. Στην ομιλία του ο συγγραφέας από τη Μοζαμβίκη –όπου την επίσημη γλώσσα, τα πορτογαλικά, τη μιλάει περίπου το 15%, ενώ το υπόλοιπο 85% συνεννοείται σε είκοσι πέντε διαφορετικές γλώσσες– υποστήριξε ότι ο συγγραφέας είναι ούτως ή άλλως ένας μεταφραστής, αφού η γλώσσα στην οποία θέλει να μιλήσει δεν είναι δοσμένη, αλλά μια γλώσσα που θα πρέπει ο ίδιος να επανεφεύρει. Τόνισε επίσης την ανάγκη να δούμε τους διαφορετικούς πολιτισμούς χωρίς τα γυαλιά της δυτικής κουλτούρας. Η συγγραφέας από την Αίγυπτο, από την άλλη, μιλώντας απευθείας στα αγγλικά, χωρίς κείμενο, με τρόπο άμεσο και απλό, ζέστανε το κοινό με μια σαφώς πιο πολιτικοποιημένη ομιλία, με έντονη αριστερή και φεμινιστική ρητορική. Στο τέλος, ανταμείφθηκε με το θερμότερο χειροκρότημα του συνεδρίου, από ένα κοινό στο οποίο η Αφρική και η Ασία είχαν πολύ ισχυρή εκπροσώπηση. Διατρέχοντας τις λίστες των καλεσμένων, διαπιστώνει κανείς ότι οι διοργανωτές απέφυγαν τους συγγραφείς-σταρ, η παρουσία των οποίων ενδεχομένως θα υπονόμευε ένα συνέδριο βασισμένο στη μαζικότητα και την ετερογένεια (περισσότερες από 60 χώρες εκπροσωπούνται).

Παράλληλα με το WALTIC, και σε συνεργασία με αυτό, έλαβε χώρα η ετήσια γενική συνέλευση του μεγαλύτερου συλλογικού οργάνου Ευρωπαίων συγγραφέων, του EWC (European Writers Council), στο οποίο εκπροσωπείται η Ελλάδα μέσω της Εταιρείας Συγγραφέων (φέτος παρέστη ο υπογράφων) και η Κύπρος μέσω της Ενωσης Λογοτεχνών Κύπρου (παρέστησαν ο πρόεδρός της Χρίστος Χατζήπαπας και το μέλος Αιμίλιος Σολομός). Το αμέσως προηγούμενο διήμερο έλαβε χώρα το συνέδριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μεταφραστών Λογοτεχνίας CEATL στο οποία η χώρα μας εκπροσωπήθηκε από τη μεταφράστρια του Μάρκες Κλαίτη Σωτηριάδου, μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Από «κοσμικής» άποψης πάντως, κορυφαία στιγμή ήταν αναμφίβολα ο μπουφές που παρέθεσε ο δήμαρχος της πόλης στους συνέδρους του WALTIC στο Blue Hall του Δημαρχείου, την επιβλητική αίθουσα όπου κάθε 10 του Δεκέμβρη λαμβάνει χώρα το επίσημο δείπνο των μελών της Σουηδικής Ακαδημίας. Τώρα γιατί η κοκκινόχρωμη αίθουσα αποκαλείται «γαλάζια», αυτό ίσως πρέπει κανείς πρώτα να τιμηθεί με Νόμπελ για να το μάθει...

ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

(C) ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
Κάδμου 7 & Δαιδάλου
Λιβαδειά 32100
τηλ. 22610.89970
fax 22610.81028