31/12/08

Παράδοξα best seller

Οι ουρές στα βιβλιοπωλεία δείχνουν πως παραμένουν το ιδανικό δώρο.

Παράδοξα best seller

Tα διαβάσαμε και τα αγαπήσαμε. Βιβλία που κυκλοφόρησαν τη χρονιά που πέρασε και για διαφορετικούς λόγους το καθένα ξεχώρισαν στις προτιμήσεις του κοινού και βρέθηκαν στους περίφημους καταλόγους των best seller, τους οποίους πολλοί αμφισβητούν, αλλά οι πάντες συμβουλεύονται.

Αντιφατικές και πολύπλευρες οι τάσεις στις φετινές αναγνωστικές προτιμήσεις, αναδεικνύουν από τη μία σε περίοπτη θέση το σχεδόν προφητικό μυθιστόρημα του Βασίλη Αλεξάκη «Μ.Χ.» για το Αγιο Ορος και από την άλλη την αισθηματική λογοτεχνία που… κυλάει δίπλα στο ποτάμι με τη Λένα Μαντά.

Το κοινό ενδιαφέρεται να διαβάσει και επιβραβεύει με το Βραβείο Αναγνωστών 2008 τόσο τις οδηγίες ζωής, με όρους… πολιτικής οικονομίας, στο «Ολα σου τα ’μαθα, μα ξέχασα μια λέξη» του Δημήτρη Μπουραντά, αλλά και να περπατήσει «Στον κήπο του Επίκουρου» με τον Ιρβιν Γιάλομ, για να ξεπεράσει τον τρόμο του θανάτου. Σε κάθε περίπτωση, το χρόνο που πέρασε, μπορεί να μην είδαμε τα Σόδομα, αλλά τα «Γόμορρα» και τα είδαμε και τα διαβάσαμε! Και σαφώς γίναμε «στήλες άλατος» σαν τη γυναίκα του Λοτ, με τα σημεία και τέρατα της Καμόρα!

ιλώντας για τα βιβλία που γίνονται best seller ο Γιάννης Μπασκόζος, διευθυντής του περιοδικού «Διαβάζω», παρατηρεί: « Ενα μπεστ σέλερ γίνεται τόσο από συγκεκριμένους λόγους όσο και από τυχαίους. Η συμπεριφορά του αναγνωστικού κοινού απέναντί του ποικίλλει. Καθοριστικό στοιχείο είναι το γυναικείο κοινό που κατεξοχήν επιβραβεύει τα ερωτικά μυθιστορήματα, αλλά και γενικότερα είναι ένα μεγάλο κομμάτι του αναγνωστικού κοινού. Υπενθυμίζω ότι ο Ιαν Μακ Γούαν είχε πει ότι “αν δεν υπήρχαν οι γυναίκες, εμείς οι συγγραφείς δεν θα είχαμε λόγο να γράφουμε μυθιστορήματα”.

Για τη σταθερότητα του γυναικείου κοινού μιλά άλλωστε και η κυρία Πώλα Γιαννίκα, από το κεντρικό βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη.«Οι γυναίκες παραμένουν πρώτες στην ανάγνωση και η προτίμησή τους στη λογοτεχνία παραμένει σταθερή».

Ετσι στο β’ εξάμηνο του 2008 ξεχώρισαν μυθιστορήματα όπως «Οι αλήθειες των άλλων» του Νίκου Θέμελη, το «Για να δει τη θάλασσα» της Ευγενίας Φακίνου και «Ο γυρισμός» της Βικτόρια Χίσλοπ.

Την ίδια στιγμή όμως βλέπουμε στην πρώτες θέσεις για αρκετά βιβλιοπωλεία να βρίσκεται το μυθιστόρημα του Βασίλη Αλεξάκη «Μ.Χ.».

πως επισημαίνει ο Γιάννης Μπασκόζος: «Την ποικιλία προτιμήσεων τη βρίσκουμε και στα ελληνικά μπεστ σέλερ, όπου από τη μια μεριά έχουμε τον Βασίλη Αλεξάκη με ένα βιβλίο που κατεδαφίζει το Αγιο Ορος, δηλαδή είναι ενάντια στο θρησκευτικό αίσθημα της πλειοψηφίας, και από την άλλη μεριά έχουμε ένα καθαρά αισθηματικό υλικό από τη Λένα Μαντά ή ένα διδακτικό μανατζερίστικο βιβλίο από τον Δημήτρη Μπουραντά. Το αναγνωστικό κοινό έχει τα δικά του κριτήρια, που σαφώς διαφέρουν από τα κριτήρια της λογοτεχνικής κριτικής. Αν αυτά κάποτε ταυτιστούν, τότε θα γίνουμε η ιδανική κοινωνία».

Αν όμως ήμασταν ιδανική κοινωνία, τότε ίσως δεν θα υπήρχε και λογοτεχνία… Και τότε δεν θα αναδεικνύονταν στις θέσεις των ευπώλητων
βιβλία όπως η «Μικρή ιστορία του κόσμου» του Ερνστ Γκάμπριχ, το «Εγχειρίδιο βλακείας» του Διονύση Χαριτόπουλου, το «Logicomix» των Απόστολου Δοξιάδη και Χρίστου Παπαδημητρίου, αλλά και «Το σύνδρομο του Πορτνόι» του Φιλπ Ροθ. Γι’ αυτό, μέχρι να γίνουμε ιδανική κοινωνία…. ας διαβάσουμε!

Βιβλία κόντρα στην κρίση

Ουρές σχηματίστηκαν στα μεγάλα κεντρικά βιβλιοπωλεία εν όψει των εορτών. Οπως δείχνουν τα πράγματα το βιβλίο γίνεται… οχυρό για την οικονομική κρίση και ένα έξυπνο και δημιουργικό δώρο. Τη διαπίστωση αυτή κάνουν οι υπεύθυνοι μεγάλων βιβλιοπωλείων.

- Πόλα Γιαννίκα, Ελευθερουδάκης: «Νομίζω ότι το βιβλίο λειτουργεί αντίστροφα με την οικονομική κρίση. Είναι το φτηνό δώρο που θα αγοράσεις όταν δεν θέλεις να βγεις αλλά θέλεις να μείνεις στο σπίτι σου».

- Βασίλης Χατζηιακώβου, Ιανός: «Θα έλεγα ότι το βιβλίο είναι μια λύση για την οικονομική κρίση. Διότι ενώ σε όλα τα είδη οι τιμές έχουν περίπου διπλασιαστεί, το βιβλίο έχει διατηρήσει την τιμή του και είναι προσιτό για κάποιον, είτε ως δώρο είτε για να περάσει ευχάριστα την ώρα του».

- Δημήτρης Παντελέσκος, πρόεδρος ΠΟΕΒ: «Το βιβλίο είναι αυτό που θα αντέξει την οικονομική κρίση. Μία έρευνα στη Γερμανία έδειξε ότι στην οικονομική κρίση θα αντέξουν μόνο τα βιβλία και τα… φο μπιζού!».

ΠΑΣΑΜΙΧΑΛΗ ΕΛΠΙΔΑ

30/12/08

Τα βραβεία της Ακαδημίας Αθηνών

image Ειδική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε απόψε στην Ακαδημία Αθηνών , όπου έγινε η απονομή μεταλλίων, βραβείων και επαίνων.

Μεταξύ άλλων, απονεμήθηκαν τα κάτωθι βραβεία στα εξής πρόσωπα:

ΙΔΡΥΜΑ ΠΕΤΡΟΥ ΧΑΡΗ

1. Βραβείο μυθιστορήματος, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στην κυρία Δήμητρα Κολλιάκου για το βιβλίο της «Θερμοκρασία δωματίου».

ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΣΤΑ & ΕΛΕΝΗΣ ΟΥΡΑΝΗ

1. Βραβείο δοκιμίου, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Διονύσιο Μαγκλιβέρα , για το βιβλίο του «Η ζωή ως διαδρομή».

2. Βραβείο παιδικής λογοτεχνίας, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στην κυρία Μαρία Πυλιώτου, για το βιβλίο της «Μ’ αγαπάς; Σ’ αγαπώ!!!».

3. Βραβείο ποιήσεως, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Τίτο Πατρίκιο, για το σύνολο του ποιητικού του έργου και

4. Βραβείο πεζογραφίας, με χρηματικό έπαθλο 6.000 ευρώ, στον κ. Μένη Κουμανταρέα

Δείτε όλα τα βραβεία εδώ

Σ. Χάντινγκτον, το πνεύμα της «σύγκρουσης»

Στη δεκαετία του 1990, όταν η νέα Τάξη Πραγμάτων, ήταν το νούμερο ένα θέμα στη διεθνή ατζέντα, η θεωρία του Σάμιουελ Χάντινγκτον περί συγκρούσεως των πολιτισμών άγγιξε ευαίσθητες χορδές. Ο Αμερικανός καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, που δίδαξε επί 58 χρόνια στο Χάρβαρντ, πέθανε σε ηλικία 81 ετών αφήνοντας μια σειρά θεωρητικών αναλύσεων που δίχασαν και προκάλεσαν. Το πιο διάσημο έργο του με τίτλο «Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης» (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Terzo) κυκλοφόρησε το 1996 και συζητήθηκε όσο λίγα. Σύμφωνα με τον Χάντινγκτον, ο κόσμος χωριζόταν σε πολιτισμικές ζώνες βάσει θρησκείας και κατ’ επέκταση κουλτούρας. Η Χριστιανική Δύση χωριζόταν από το Ισλάμ με ένα βαθύ ρήγμα, θεωρία που αναδείκνυε τις ρίζες της θρησκείας ως σημαντικότερες από την επίδραση των ιδεολογιών. Ο «συντηρητικός» Χάντινγκτον (που πολλοί θυμήθηκαν στις 11 Σεπτεμβρίου 2001) βρισκόταν στον αντίποδα του «προοδευτικού» Αμερικανο-Παλαιστίνιου Εντουαρντ Σάιντ, ο οποίος με τη διάσημη θεωρία του περί «Οριενταλισμού» κατηγορούσε τους Δυτικούς για προκατάληψη.

Σύμφωνα με τη θεωρία του Χάντινγκτον υπήρχε και η «ενδιάμεση» ζώνη, στην οποία τοποθετούσε την Ελλάδα, τα ορθόδοξα Βαλκάνια, τη Ρωσία και άλλες χώρες, που ήταν κληρονόμοι του Βυζαντίου. Ο Χάντινγκτον κατηγορήθηκε για υπεροψία και στρεβλή μεθοδολογία, αλλά ο ίδιος υπερασπιζόταν με ορθολογισμό τις θέσεις του. «Οι πολιτισμικές ταυτότητες, οι ανταγωνισμοί και οι συναισθηματικές συμμαχίες δεν θα παίξουν απλώς ένα ρόλο στο μέλλον, αλλά θα ορίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα έθνη».

Το 2004, ο Χάντινγκτον στο βιβλίο του «Ποιοι είμαστε; Οι προκλήσεις απέναντι στην εθνική ταυτότητα της Αμερικής», προκάλεσε νέο γύρο ζωηρών αντιπαραθέσεων καθώς υποστήριζε ότι το κύμα των Μεξικανών μεταναστών υπονόμευε την εθνική συνοχή της αμερικανικής κοινωνίας.

«Ανθρωποι από όλον τον κόσμο μελέτησαν τις ιδέες του και λογομάχησαν γι’ αυτές», σχολιάζει ο καθηγητής στο Χάρβαρντ Χένρι Ροσόφσκι. «Υπήρξε ένας πολιτικός επιστήμων που επηρέασε όσο λίγοι τα τελευταία 50 χρόνια».

via

Ο Πίντερ από την πένα ώς τον πολιτικό ακτιβισμό

Ο Χάρολντ Πίντερ, ο οποίος πέθανε παραμονή Χριστουγέννων στα 78 του χρόνια, χτυπημένος από τον καρκίνο, κινδυνεύει να μείνει στη συλλογική μνήμη περισσότερο ως πολιτικός ακτιβιστής και λιγότερο ως ένας από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα. Οντως τις τελευταίες δεκαετίες είχε αφιερωθεί στην πολιτική. Ωστόσο, ο Μάρτιν Εσλιν, γνωστός από το κλασικό βιβλίο του «Το θέατρο του παραλόγου», τονίζει σε μια μελέτη του αφιερωμένη στο έργο του Πίντερ: «Οταν πρωτεμφανίστηκε ως θεατρικός συγγραφέας, τέλος της δεκαετίας του ’50 και αρχές του ’60, η δουλειά του έμοιαζε να βρίσκεται σε διάσταση με την έντονη πολιτική τάση που επικρατούσε τότε στο θέατρο και την οποία αντιπροσώπευαν άλλοι νεαροί δραματουργοί όπως ο Οσμπορν».

Ο Εσλιν παραθέτει μια δήλωση του Πίντερ στο περιοδικό «Εncounter», όπου επώνυμοι Βρετανοί κατέθεταν τη γνώμη τους για την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. «Η απάντηση του Πίντερ ήταν η συντομότερη απ’ όλες», σημειώνει ο Εσλιν: «“Δεν έχω το παραμικρό ενδιαφέρον για το θέμα και δεν με νοιάζει τι θα γίνει”». Ομως το 1968 δήλωνε εναντίον της αμερικανικής επέμβασης στο Βιετνάμ και υποστήριζε «σαφώς το Ισραήλ». Ο πολιτικός Πίντερ, ο ακτιβιστής, ο ποιητής των καταπατημένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο διανοούμενος που μέσα στην αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα της Τουρκίας, είπε σε Αμερικανούς και Τούρκους επίσημους ότι «πρέπει να νιώσουν τον ηλεκτρισμό στα γεννητικά τους όργανα, όπως οι συγγραφείς που κρατούνται στις τουρκικές φυλακές», εμφανίστηκε μετά τη δεκαετία του ’80. «Στην πραγματικότητα», σπεύδει να υπογραμμίσει ο Εσλιν, «πίσω από τον κατ’ εξοχήν ιδιωτικό κόσμο των έργων του, ελλοχεύουν ζητήματα που τελικά είναι κατ’ ουσίαν πολιτικά, όπως η κατάχρηση εξουσίας, ο αγώνας για ζωτικό χώρο, η σκληρότητα, η τρομοκρατία».

Διαρκές πεδίο μάχης

Τίποτα δεν είναι τυχαίο. Ο Πίντερ γεννήθηκε το 1930 στο ανατολικό Λονδίνο, όπου και μεγάλωσε, σε μια περιοχή που την περίοδο της οικονομικής κρίσης ήταν ένα διαρκές πεδίο μάχης. Εκεί ζούσαν Εβραίοι μετανάστες, με τραυματικές μνήμες από τα πογκρόμ της Ρωσίας, εκεί κατέφτασαν οι πρώτοι (τυχεροί) Εβραίοι που διέφυγαν από τη ναζιστική Γερμανία. Ο Πίντερ είναι γόνος τέτοιων Εβραίων, ανθρώπων που αναγκάστηκαν να συνυπάρξουν με άλλες φυλές - αλλά και με φασίστες. Στο Ιστ Εντ δρούσαν οι φασίστες του διαβόητου Μόσλεϊ, κι εκεί συγκρούονταν με τους αριστερούς Εβραίους. Για τον νεαρό Πίντερ το κλίμα αυτό ήταν καθοριστικό, όπως και ο τρόμος των γερμανικών βομβαρδισμών. Παρότι οι γονείς του τον είχαν στείλει στην Κορνουάλη, όταν το 1944 επέστρεψε στο Λονδίνο έζησε από πρώτο χέρι τη φρίκη των χιτλερικών V-2. «Ημουν στον δρόμο και είδα τη βόμβα να πέφτει», θα πει αργότερα. «Ερχονταν στιγμές που άνοιγα την πίσω πόρτα κι έβλεπα τον κήπο μας να φλέγεται. Το σπίτι μας δεν κάηκε, αλλά υποχρεωθήκαμε να το εγκαταλείψουμε πολλές φορές. Κάθε φορά που φεύγαμε, έπαιρνα και το μπαστούνι μου του κρίκετ». Οπως έχει τονίσει ο επίσημος βιογράφος του Μάικλ Μπίλινγκτον, «ήταν μια καθημερινή εμπειρία ζωής και θανάτου», η οποία σφράγισε την ψυχή του με αισθήματα μοναξιάς, έκπληξης, αποχωρισμού και απώλειας - βασικά θέματα σε όλα του τα βιβλία.

Σε ηλικία δεκαεννιά χρονών ο Πίντερ πέρασε από δύο δικαστήρια όταν αρνήθηκε να υπηρετήσει στον στρατό. Ενας φίλος του ανέλαβε την υπεράσπισή του. «Εγώ υπηρετώ στον στρατό, δεν είμαι αντιρρησίας συνείδησης, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι αυτόν εδώ, δεν πρόκειται να τον αλλάξετε ποτέ. Χάνετε τον καιρό σας». Κι όντως. Ο Πίντερ καθάρισε με μερικά πρόστιμα κι άρχισε να δουλεύει ως ηθοποιός, δημοσιεύοντας παράλληλα ποιήματα και διηγήματα.

Το 1957 θα γράψει το πρώτο του θεατρικό, το «Δωμάτιο»: «Σ’ ένα πάρτι στο Λονδίνο, έπεσα πάνω σε δύο τύπους, σ’ ένα μικρό δωμάτιο. Ο ένας ήταν μικρόσωμος και ξυπόλυτος, συζητούσε με ζωντάνια και χρησιμοποιούσε μια μάλλον λόγια γλώσσα, και στο τραπέζι δίπλα του καθόταν ένας πελώριος φορτηγατζής. Φορούσε το κασκέτο του και δεν έλεγε λέξη. Ολο αυτό το διάστημα, καθώς μιλούσε, ο μικρόσωμος άνδρας τάιζε τον μεγαλόσωμο, του έκοβε ψωμί, το άλειφε με βούτυρο κ.τλ. Λοιπόν, αυτή η εικόνα δεν με άφησε ποτέ». Κάπως έτσι ξεκινούν σχεδόν όλα τα έργα τού Πίντερ. Με κάποιους ανθρώπους σε ένα τραπέζι, σε ένα δωμάτιο, να κουβεντιάζουν, μια τελείως καθημερινή κατάσταση, μίζερη συχνά. Ομως, σταδιακά, αδιόρατα σχεδόν, ένα ασφυκτικό αίσθημα απειλής απλώνεται σε όλο το χώρο και οι τετριμμένες κουβέντες αρχίζουν να μοιάζουν με σκοτεινούς υπαινιγμούς, με διφορούμενες δηλώσεις, ενώ τα απλά, καθημερινά ερωτήματα αποκτούν τον χαρακτήρα βασανιστικής ανάκρισης. Οι θεωρητικοί έχουν αναλύσει τις περίφημες «παύσεις» και «σιωπές» του Πίντερ, την αμίμιτη αυτή ικανότητά του να μετατρέπει τη σιωπή σε «δεξαμενή λόγου». Μετά το «Δωμάτιο», θα έλθει το «Πάρτι γενεθλίων», το οποίο ήταν αποτυχία. Μόνο ο κριτικός των Sunday Times το στήριξε. Γενικά, θα πάρει χρόνο στο κοινό να προσαρμοστεί στις κοινότοπες και ταυτόχρονα τόσο ακραίες καταστάσεις του Πίντερ. Από το 1967 και μετά όμως, θα είναι μια διασημότητα. Ετσι, θα γράψει 29 θεατρικά έργα, κάμποσα σενάρια, προτού αποσυρθεί, άρρωστος αλλά μαχητικός ως προς τα πολιτικά πράγματα. Το Νομπέλ Λογοτεχνίας το 2005 θα έρθει για τα εκπληκτικής δύναμης θεατρικά του έργα. Για το τραγικό αυτό αίσθημα ότι, όπως έλεγε και ο ίδιος, «δεν χρειάζεται κάτι να είναι σωστό ή λάθος. Μπορεί να είναι ταυτόχρονα σωστό και λάθος». Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο σύγχρονη δήλωση από αυτή. Και πιο πολιτική επίσης.

Του Ηλια Μαγκλινη

29/12/08

«Ένα ταξίδι στον κόσμο της γνώσης και της φαντασίας!»

Tο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), με τη συνεργασία των εκδοτών παιδικού βιβλίου και του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (ΙΒΒΥ), οργανώνει τη 2η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου που θα πραγματοποιηθεί από 23 έως 26 Ιανουαρίου 2009 στις εγκαταστάσεις της ΗELEXPO, στο Μαρούσι.
Στις τέσσερις μέρες λειτουργίας της Έκθεσης, τα μικρά αλλά και τα μεγαλύτερα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να αγκαλιάσουν το βιβλίο και να ταξιδέψουν στον υπέροχο κόσμο της παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Μια μαγική συνάντηση που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των νέων, θα διευρύνει τους ορίζοντές τους σε ό,τι αφορά το βιβλίο και θα προσελκύσει νέους αναγνώστες. Όλα αυτά σε μια λαμπερή γιορτινή ατμόσφαιρα για μικρούς και μεγάλους.

Το κεντρικό θέμα των εκδηλώσεων της Έκθεσης για το 2009 είναι «Όνειρα και Eφιάλτες».

Ενώ η τιμώμενη χώρα για φέτος είναι η Βρετανία (UK).
Κατά τη 2η Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά τη βιβλιοπαραγωγή της τιμώμενης χώρας και να παρακολουθήσουν το πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα με επίκεντρο τους εφήβους.

Τέσσερις μέρες για να μεταδώσουμε στα παιδιά και στους νέους τη χαρά της ανάγνωσης. Μια μαγική συνάντηση ανάμεσα στους συγγραφείς και τους αναγνώστες, για να ανθίσει ένας καινούργιος απέραντος κόσμος.

Τι θα βρείτε στην Έκθεση

  • Εκδότες παιδικού βιβλίου οι οποίοι θα παρουσιάσουν τη βιβλιοπαραγωγή τους
  • Πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα: παιδικές παραστάσεις, συναντήσεις με αγαπημένους συγγραφείς και εικονογράφους, θεατρικά και μουσικά δρώμενα, εκθέσεις, εργαστήρια και ημερίδες
  • Περίπτερο τιμώμενης χώρας

Περισσότερα στην ιστοσελίδα του ΕΚΕΒΙ

28/12/08

Πέθανε ο Αμερικανός συγγραφέας Σάμιουελ Χάντινγκτον

Σάμιουελ Χάντινγκτον Ο Αμερικανός πολιτειολόγος Σάμιουελ Χάντινγκτον, συγγραφέας του δοκιμίου «Σύγκρουση των Πολιτισμών» πέθανε στις 24 Δεκεμβρίου, σε ηλικία 81 ετών στη Μασαχουσέτη, ανακοίνωσε σήμερα το πανεπιστήμιο Χάρβαρντ στην ιστοσελίδα του.

Καθηγητής στο πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο Σάμιουελ Χάντινγκτον δεν σταμάτησε να διδάσκει παρά το 2007, ύστερα 58 χρόνια προσφοράς, διευκρίνισε το αμερικανικό πανεπιστήμιο. Ο Χάντινγκτον έχει συγγράψει και επιμεληθεί 17 βιβλία και 90 επιστημονικά άρθρα για την αμερικανική πολιτική, τον εκδημοκρατισμό, τη στρατιωτική πολιτική, τη στρατηγική, την αναπτυξιακή πολιτική, διευκρίνισε το Χάρβαρντ.

Ο Σάμιουελ Φίλιπς Χάντινγκτον γεννήθηκε στις 18 Απριλίου του 1927 στη Νέα Υόρκη. Αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο Γέιλ σε ηλικία 18 ετών. Άρχισε να διδάσκει στο Χάρβαρντ σε ηλικία 23 ετών.

Το σημαντικότερο από τα δεκάδες βιβλία και άρθρα του που τον ανέδειξαν σε έναν από τους πιο πολυδιαβασμένους αλλά και αμφιλεγόμενους πολιτικούς επιστήμονες των τελευταίων ετών είναι «Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης», το οποίο κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 1996 και μεταφράστηκε σε 39 γλώσσες. Το βιβλίο βασίζεται σε ένα ομότιτλο άρθρο του Χάντινγκτον που δημοσιεύτηκε το 1993 στην επιθεώρηση «Foreign Affairs».

via

27/12/08

Ο Ισμαήλ Κανταρέ υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2009

Έπειτα από διαβουλεύσεις με την Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας, κύκλους διανοουμένων, εκδότες, κριτικούς και εξέχουσες προσωπικότητας της τέχνης και του πολιτισμού της Αλβανίας, ο πρόεδρος της χώρας, κ. Μπαμίρ Τόπι, απέστειλε επίσημη επιστολή στην Ακαδημία Νόμπελ, προτείνοντας για το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2009 τον διεθνούς φήμης Αλβανό συγγραφέα, Ισμαήλ Κανταρέ.

Στην επιστολή του προς την Ακαδημία Νόμπελ, ο πρόεδρος της Αλβανίας αναφέρει- μεταξύ άλλων- ότι αποφάσισε να κάνει αυτό το βήμα «επειδή το έργο του Ισμαήλ Κανταρέ είναι μνημειώδες σε ό,τι αφορά τη συγγραφική του αξία και μεταφέρει πανανθρώπινα και παγκόσμια μηνύματα σε ολόκληρη την ανθρωπότητα».

«Το έργο και η φωνή του Κανταρέ είναι ο μεγαλύτερος πνευματικός, λογοτεχνικός και ηθικός πλούτος του αλβανικού κόσμου», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τόπι.

via

ΕΚΕΒΙ: απολογισμός και δράσεις

Εγκαιρος και πιστός στο ετήσιο ραντεβού του ο απολογισμός του Δ.Σ. του ΕΚΕΒΙ, όπου μας ενημερώνει για τις δράσεις της χρονιάς που φεύγει αλλά και για τους προγραμματισμούς τη χρονιά που έρχεται.

Κι όλα αυτά στο μηνιαίο ηλεκτρονικό Newsletter, που είναι προσβάσιμο για όλους στον κόμβο του ΕΚΕΒΙ (www.ekebi.gr). Τι κρατάμε απ’ όσα διαβάσαμε; Οτι το ΕΚΕΒΙ αφήνει τη Βίλα Μπότση στην Πολιτεία, που αποτέλεσε έδρα του από τότε που ιδρύθηκε, αλλά τα τελευταία χρόνια παραμένει κλειστή και ανενεργός. Το ΕΚΕΒΙ δεν μπορούσε ούτε να τη νοικιάσει ούτε να την πουλήσει, έτσι με απόφαση του ΥΠΠΟ από 1ης Ιανουαρίου 2009 η Βίλα Μπότση θα παραχωρηθεί στον Δήμο Νέας Ερυθραίας. Ελπίζουμε να αξιοποιηθεί κατάλληλα από τους νέους κατόχους του.

Η δεύτερη είδηση μας ενημερώνει για ένα ακόμα κενό που καλύφθηκε. Το Δ.Σ. του ΕΚΕΒΙ κατέθεσε στο ΥΠΠΟ τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του, τακτοποιώντας έτσι μια εκκρεμότητα.

Από τις δράσεις της νέας χρονιάς σημειώνουμε τις εκδηλώσεις για το Ετος Ρίτσου, για το οποίο το ΕΚΕΒΙ έχει αναλάβει τον επιτελικό σχεδιασμό και τον συντονισμό των επετειακών εκδηλώσεων. Στις σκέψεις των διοργανωτών είναι διαδικτυακοί τόποι, εκδόσεις, παραστάσεις. Ιδωμεν. Την επιτροπή αποτελούν οι Χρύσα Προκοπάκη (πρόεδρος), Κατρίν Βελισσάρη, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Αγγελική Κώττη, Νινέττα Μακρυνικόλα, Πέτρος Μάρκαρης, Μίλτος Πεχλιβάνος. Μας υπόσχονται ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις.

via

24/12/08

Πώς ο άγγλος μυθιστοριογράφος Ντίκενς έδωσε στην εορτή των Χριστουγέννων το σημερινό της νόημα

Mοιάζει απίθανο αλλά η καθιέρωση της γαλοπούλας ως κύριου πιάτου στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι οφείλεται σε ένα μυθιστόρημα, τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα του Καρόλου Ντίκενς. Εκεί, περί το τέλος του βιβλίου, ο μετανοημένος και μεταμορφωμένος πρωταγωνιστής του, ο μισάνθρωπος και τσιγκούνης Εμπενίζερ Σκρουτζ προσφέρει μια γαλοπούλα για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι της οικογένειας του υπαλλήλου του Μπομπ Κράτσιτ η οποία ζούσε σε συνθήκες μεγάλης ένδειας. Ως τότε το καθιερωμένο χριστουγεννιάτικο πιάτο ήταν η ψητή χήνα. Από το 1843, όταν εκδόθηκε το μυθιστόρημα, η χήνα αντικαταστάθηκε από τη γαλοπούλα και έτσι θα έλεγε κανείς ότι ήταν σαν ο Ντίκενς να προέβλεπε τον μεταγενέστερο αφορισμό ενός εντελώς διαφορετικού συγγραφέα, του Οσκαρ Γουάιλντ, ότι «η ζωή αντιγράφει την τέχνη».

Χριστουγεννιάτικα κάλαντα

Ο Ολιβερ Τουίστ, οι Μεγάλες προσδοκίες, ο Ζοφερός οίκος και ο Δαβίδ Κόπερφιλντ είναι τα μεγάλα μυθιστορήματα στα οποία οφείλει τη φήμη του παγκοσμίως ο Ντίκενς, γι΄ αυτό και η μεγάλη πλειονότητα των αναλύσεων και των κριτικών κειμένων που έχουν γραφεί για τον διασημότερο βρετανό συγγραφέα του 20ού αιώνα αφορά τα παραπάνω έργα. Ο Λες Στάντιφορντ όμως (παλαιότερα συγγραφέας ιστοριών μυστηρίου που πέρασε πρόσφατα στη λαϊκή ιστοριογραφία) έχει διαφορετική άποψη. Τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, που εξακολουθούν να διαβάζονται από εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, είναι, όπως υποστηρίζει, όχι μόνο εξαιρετικά δημοφιλές μυθιστόρημα αλλά και σπουδαίο λογοτεχνικό έργο, εφάμιλλο των παραπάνω. Θα αρκούσε ίσως το γεγονός ότι ο κεντρικός ήρωας, ο τραπεζίτης (ή τοκογλύφος) Εμπενίζερ Σκρουτζ, θεωρείται το αντιπροσωπευτικότερο σύμβολο του μονόχνοτου, του άκαρδου και του φριχτού τσιγκούνη που μας έχει δώσει η παγκόσμια λογοτεχνία- αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Κατά την άποψή του ο Ντίκενς δεν μας κληροδότησε απλώς έναν αθάνατο πεζογραφικό χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα, όπως υποδεικνύει ο ευφυής και προκλητικός τίτλος του βιβλίου του, ο κορυφαίος συγγραφέας ήταν εκείνος που «εφηύρε» τα Χριστούγεννα, με άλλα λόγια που επανακαθόρισε το νόημά τους και άρα ως έναν βαθμό και το περιεχόμενό τους.

Τέτοιες απόψεις, θα υπέθετε κάποιος, συγκινούν τη λεγόμενη λογοτεχνική οικογένεια ή έστω και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Δύσκολα εν τούτοις θα δεχόταν ότι έχουν πραγματική βάση. Ο Στάντιφορντ όμως έχει επιχειρήματα. Βασισμένος στα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, ένα βιβλίο σύντομο αν το συγκρίνει κανείς με τα μεγάλα μυθιστορήματα του Ντίκενς, έγραψε μια διόλου σχοινοτενή και ωστόσο γεμάτη συναρπαστικές λεπτομέρειες βιογραφία του Ντίκενς η οποία διαβάζεται σαν αστυνομικό μυθιστόρημα, καλύπτοντας τη ζωή του από τότε που φτωχό παιδί αναγκάστηκε να διακόψει τις σπουδές του και να εργαστεί σκληρά επί δέκα ώρες κάθε μέρα (το ίδιο και αργότερα ως νεαρός ρεπόρτερ) ώσπου με τα Χαρτιά του Πίκγουικ η σταδιοδρομία του απογειώθηκε. Σε αυτά πολύ σύντομα θα έρχονταν να προστεθούν και τα μυθιστορήματα που θα τον έκαναν διάσημο σε όλο τον κόσμο.

Ως τον 19ο αιώνα τα Χριστού γεννα δεν ήταν τόσο χαρμόσυνη και μεγάλη εορτή όσο τη γνωρίζουμε σήμερα. Εκείνη λοιπόν την εποχή ο γερμανικής καταγωγής πρίγκιπας Αλβέρτος, σύζυγος της βασίλισσας της Αγγλίας Βικτωρίας, μεταφέροντας τη γερμανική παράδοση για το χριστουγεννιάτικο δέντρο έπειτα από αρκετές προσπάθειες κατάφερε να το καταστήσει δημοφιλές και στα βρετανικά νησιά. Ας σημειωθεί επιπλέον πως η πουριτανική παράδοση τόσο στην Αγγλία όσο και στις ΗΠΑ λειτουργούσε αποτρεπτικά στο να εορτάζονται τα Χριστούγεννα ως λαμπερή λαϊκή εορτή με καθολική συμμετοχή. Σύμφωνα με τα ήθη της εποχής και βεβαίως τις απόψεις των αρχών, αν τα Χριστούγεννα εορτάζονταν ως μια μεγάλη εορτή με καθολική συμμετοχή του γενικού πληθυσμού οι λαϊκές τάξεις θα μεθοκοπούσαν ασύστολα και αυτό κατά συνέπεια θα οδηγούσε στον εκτραχηλισμό των ηθών με τις αναπόφευκτες σεξουαλικές καταχρήσεις.

Στο βιβλίο του Στάντιφορντ διαβάζουμε τρεις παράλληλες ιστορίες. Την ιστορία του μυθιστορήματος του Ντίκενς, τη ζωή του συγγραφέα και την ιστορία των Χριστουγέννων. Αυτές διαπλέκονται πολύ ωραία- και έτσι εξηγείται και ο τίτλος.

Τα τρία πνεύματα

Φωτογραφία των εσωφύλλων της πρώτης έκδοσης της νουβέλας του Ντίκενς «Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα»

Ας αναφερθώ εν συντομία στην υπόθεση του διάσημου μυθιστορήματος του Ντίκενς. Ο κεντρικός του χαρακτήρας Εμπενίζερ Σκρουτζ ζει στο Λονδίνο και αποφασίζει να περάσει μόνος τα Χριστούγεννα. Η μοίρα όμως έχει αποφασίσει διαφορετικά. Τρία πνεύματα τον επισκέπτονται. Είναι οι τρεις εκδοχές του πνεύματος των Χριστουγέννων. Πρώτο παρουσιάζεται το Πνεύμα του Παρελθόντος που του θυμίζει τα παιδικά του χρόνια και αποκαλύπτει το μίσος του Σκρουτζ για τη μεγάλη εορτή και τη φιλοχρηματία του η οποία αναγκάζει την αρραβωνιαστικιά του να τον εγκαταλείψει και να παντρευτεί κάποιον άλλο. Επειτα εμφανίζεται το Πνεύμα του Παρόντος που του δείχνει την ευτυχισμένη ζωή του ανιψιού του και το πώς ζει ο υπάλληλός του Κράτσιτ ο οποίος παρά τη φτώχεια και το ανάπηρο παιδί του καταφέρνει να γεύεται την οικογενειακή θαλπωρή, την ευτυχία των φτωχών. Το τρίτο πνεύμα, το Πνεύμα του Μέλλοντος οδηγεί τον Σκρουτζ μπροστά στον ίδιο τον άθλιο τάφο του, όπου ο φιλάργυρος και μισάνθρωπος ξεσπάει σε κλάματα φριχτά μετανιωμένος για όσα έχει διαπράξει, μεταμορφώνεται και υπόσχεται ότι από εκείνη τη στιγμή και έπειτα θα είναι καλός και γενναιόδωρος και θα διορθώσει όλα του τα σφάλματα, αν το πνεύμα τού δώσει τη δυνατότητα να προσπαθήσει. Το πνεύμα τού δίνει την ευκαιρία και ο Σκρουτζ από τότε γίνεται ένας εντελώς διαφορετικός άνθρωπος.

Ο Στάντιφορντ μας προσφέρει πλήθος πληροφορίες για το κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό κλίμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας της εποχής. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι βρισκόμαστε στην ακμή της βιομηχανικής επανάστασης με όλα τα προβλήματα που δημιουργεί στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Οσο για τον ίδιο τον Ντίκενς βρίσκεται σε πολύ κρίσιμη καμπή της ζωής του. Παρά την επιτυχία των βιβλίων του αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα και βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Χρειάζεται ένα νέο βιβλίο, μια νέα μεγάλη επιτυχία για να «ξελασπώσει». Και τότε αποφασίζει να γράψει τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

Τι άλλο ωστόσο μπορεί να σημαίνει το ότι ο Ντίκενς «ανακάλυψε τα Χριστούγεννα»; Τη φράση δεν μπορούμε να τη θεωρήσουμε ως απλή μεταφορά. Το μυθιστόρημα εκείνη την εποχή ήταν το δημοφιλέστερο λαϊκό είδος τέχνης και κατείχε τηρουμένων των αναλογιών στη μαζική κουλτούρα της εποχής τη θέση που κατέχει στην αντίστοιχη δική μας ο κινηματογράφος. Ετσι λοιπόν δεν είναι παράξενο- αν σκεφτεί κανείς το πόσο δημοφιλής ήταν ο Ντίκενςπου με το βιβλίο του αυτό καθιέρωσε τη γαλοπούλα, κατά σύμπτωση βεβαίως, ως το βασικό πιάτο στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Κατά συνέπεια είναι απολύτως λογικό το συμπέρασμα πως έτσι αναπτύχθηκαν και τα μεγάλα αγροκτήματα όπου εκτρέφονταν εκατομμύρια γαλοπούλες- μια τεράστια και επικερδέστατη παραγωγική δραστηριότητα και μια εξίσου μεγάλη αγορά με πλήθος συναφή επαγγέλματα.

Σε συμβολικό επίπεδο, τα τρία πνεύματα των Χριστουγέννων θα πρέπει να τα θεωρήσουμε ως ένα είδος εκκοσμικευμένης μορφής του Αγίου Πνεύματος και αυτό λειτουργεί παράλληλα με έναν εξίσου ισχυρό συμβολισμό: την εμφάνιση και την περιγραφή του ανάπηρου παιδιού του Κράτσιτ, το οποίο είναι ένα είδος μικρού τραυματισμένου Χριστού στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.

Μεγάλος ρεαλιστής

Μια τέτοια ερμηνεία- που βρίσκεται πολύ κοντά στην αλήθεια όπως την αντιλαμβανόταν ο συγγραφέας- εξηγεί και τις απόψεις του για την κοινωνία και για τον ρόλο της λογοτεχνίας. Δεν πρόκειται για τη λεγόμενη στράτευση (με τον τρόπο που αναπτύχθησύσε να αλλάξει την κοινωνία της εποχής του, αποκαθιστώντας τις αδικίες, δηλαδή αλλάζοντας όχι μόνο τις συνθήκες αλλά και τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά- επομένως και τη συνείδηση- όσων ήταν υπεύθυνοι για τις αδικίες. Η πρόθεση αυτή είναι εμφανέστατη στα εκτενή μυθιστορήματά του. Στα Κάλαντα των Χριστουγέννων ωστόσο η επίδρασή του είχε και άλλες παραμέτρους. Αν, λ.χ., το Αγιο Πνεύμα μεταφέρεται στο κοσμικό επίπεδο, τότε έχουμε μια δοξολόγηση και μια άλλη νοηματοδότηση της εορτής- γι΄ αυτό και κατά τον Στάντιφορντ ο συγγραφέας του Ολιβερ Τουίστ «ανακάλυψε τα Χριστούγεννα». Οχι την εορτή αλλά το νόημά της. Και είναι εκπληκτικό ότι αυτό συμβαίνει σε ένα βιβλίο που ο Ντίκενς έγραψε σε χρόνο-ρεκόρ (έξι εβδομάδες).

Αντιλαμβάνεται κανείς, όχι μόνο εξηγώντας την πρόθεση αλλά πρωτίστως κρίνοντας από το αποτέλεσμα, γιατί ο Λούκατς θεωρούσε τον Ντίκενς μεγάλο ρεαλιστή. Ο Ντίκενς δεν ήταν ρεαλιστής κατά το πνεύμα της εποχής- ή πιο σωστά δεν ήταν μόνο για αυτό. (Εξάλλου ο χαρακτηρισμός παραπέμπει σε μεταγενέστερες αναλύσεις.) Στόχευε στο να εμφανίσει την κοινωνική αδικία με τέτοιο τρόπο ώστε να φαντάζει πιο πραγματική από όσο ήταν στην πραγματικότηταγιατί πώς αλλιώς θα άλλαζε η κοινωνία και οι άνθρωποι; Η ιδιοφυΐα και η επιτυχία του δεν οφείλονται στο ότι οι κοινωνικές ιδέες του υπήρξαν αποκλειστικά δικές του αλλά στο ότι ακριβώς αυτές ήταν που απασχολούσαν και τα εκατομμύρια των αναγνωστών του.

Καλοί συγγραφείς είναι, καθώς λέμε, εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν πιστά την εποχή τους ή που ανταποκρίνονται στα αιτήματά της, μεγάλοι όμως συγγραφείς είναι μόνο όσοι ενώ ανταποκρίνονται στις παραπάνω απαιτήσεις (στο πνεύμα της εποχής) δημιουργούν ταυτοχρόνως με το έργο τους και μια εποχή, ανακαλύπτουν δηλαδή εκείνο που έπεται, που το προτείνουν ή το προβλέπουν. Γι΄ αυτό θαυμάζει κανείς αλλά δεν απορεί με τη διαπίστωση του Στάντιφορντ πως μετά το τέλος του 20ού αιώνα και 165 χρόνια έπειτα από την πρώτη έκδοσή τους το αναγνωστικό κοινό των Καλάντων των Χριστουγέννων είναι δεύτερο σε μέγεθος μετά το αναγνωστικό κοινό της Βίβλου.

του ανασταση βιστωνιτη

Κάντε τον Σαίξπηρ… manga!

Κάντε τον Σαίξπηρ… manga!

Eναν πρωτότυπο διαγωνισμό κόμικς με τίτλο «Manga Shakespeare» διοργανώνει το Βρετανικό Συμβούλιο στο πλαίσιο συμμετοχής της Βρετανίας ως τιμώμενης χώρας στη 2η Εκθεση Παιδικού & Εφηβικού Βιβλίου.

Οι συμμετέχοντες καλούνται να εμπνευστούν από ένα έργο του Σαίξπηρ, να διηγηθούν τη δική τους σύγχρονη εκδοχή σε μορφή manga και να υποβάλουν το έργο τους ως τις 9 Φεβρουαρίου 2009.

Πληροφορίες στο www.britishcouncil.org  ή στο 210 3692336.

via

22/12/08

Στα ισπανικά τα βραβευμένα έργα του «Cultura Helenica»

Τα πέντε βραβευμένα έργα του πρώτου λογοτεχνικού διαγωνισμού με τίτλο «Cultura Helenica», που διοργάνωσε η ομογενειακή, μη κερδοσκοπική, πολιτιστική οργάνωση «Νόστος», από το Μπουένος Άιρες, εκδόθηκαν στα ισπανικά σε μία καλαίσθητη έκδοση, που κυκλοφόρησε με την προσωπική φροντίδα της προέδρου της οργάνωσης Δρ. Χριστίνα Τσαρδίκος.

Στο διαγωνισμό, με θέμα τον ελληνικό πολιτισμό και την ιστορία, που πραγματοποιήθηκε το 2007 σε συνεργασία με την Εταιρεία Λογοτεχνών και Συγγραφέων Αργεντινής (SADE), υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πρεσβείας στο Μπουένος Άιρες, έλαβαν μέρος περίπου 200 λογοτέχνες της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας της Αργεντινής.

Τα πέντε βραβευμένα έργα είναι: «Οι στάχτες του Μεγάλου Αλεξάνδρου», του Gregorio Etcheverria, «Ελένη «περίπου» της Τροίας», του Ariel Villar, «Niestzche και ο σπαραγμός», του Minimalirico, «Αίτιον» του Rastreador και «Μαθήματα Ελληνικών», του B. Daniel. Η έκδοση διανέμεται δωρεάν και θα αποσταλεί σε όλα τα πανεπιστήμια της Αργεντινής και στις ελληνικές κοινότητες.

«Είμαστε ευτυχείς που τα καταφέραμε να εκδώσουμε τα βραβευμένα διηγήματα, που αποτελούν ένα ακόμη δείγμα της αγάπης που τρέφουν για την Ελλάδα οι Αργεντινοί, αλλά και μία ακόμη αναγνώριση του μεγαλείου του ελληνικού πνεύματος και του πολιτισμού μας, κληρονομιά αναμφισβήτητη για όλη την ανθρωπότητα», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, από το Μπουένος Άιρες, η κα Τσαρδίκος. «Αυτό το μεγάλο φιλελληνικό κύμα προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε και συνεχίζουμε το έργο μας, αγνοώντας τις όποιες δυσκολίες, με μόνη ανταμοιβή την ικανοποίηση ότι προσφέρουμε, με τις δυνάμεις μας, για την προβολή της Ελλάδας στη δεύτερη πατρίδα».

Η πρόεδρος του «Νόστου» ευχαριστεί θερμά την SADE, που μετράει εκατονταετή ιστορία, και τον πρέσβη της Ελλάδας Μιχάλη Χριστίδη, υπό την αιγίδα του οποίου έχει τεθεί και ο δεύτερος λογοτεχνικός διαγωνισμός, αυτή τη φορά με θέμα «Μέγας Αλέξανδρος και Ελληνισμός- παρελθόν, παρόν και μέλλον».

Η προθεσμία κατάθεσης των έργων του δεύτερου λογοτεχνικού διαγωνισμού, σε συνεργασία με τη SADE, λήγει στις 30 Μαρτίου 2009 και τα βραβευμένα έργα θα εκδοθούν σε μία δεύτερη ανθολογία. Η ελληνική πρεσβεία έχει ήδη ανακοινώσει και χρηματικό έπαθλο για τον πρώτο νικητή, ύψους επτακοσίων ευρώ.

Παράλληλα ο «Νόστος» έχει προκηρύξει και ένα δεύτερο διαγωνισμό, σε συνεργασία με την τοπική Ένωση Φωτογράφων, που απευθύνεται σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες φωτογράφους με τίτλο «Η Ελλάδα μέσα από τα μάτια της ψυχής μας». Τα τριάντα καλύτερα έργα θα εκτεθούν στην αίθουσα «Ωνάσης» της ελληνικής πρεσβείας στο Μπουένος Άιρες.

Επόμενος φιλόδοξος στόχος του «Νόστου» είναι η δημιουργία ενός μεταπτυχιακού προγράμματος ελληνικού πολιτισμού και γλώσσας, τριετούς διάρκειας, στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του πανεπιστημίου του Μπουένος Άιρες.

via

«Ολη η ζωή μια ευχή για την αθανασία»

Οποιος διάβαζε στη ''Διάπλαση των παίδων'' το 1925, τα ποιήματα ''Φθινοπωρινά τραγούδια'' και ''Ονειροπολήματα'' δεν θα μπορούσε καν να φανταστεί πως πίσω από το ψευδώνυμο ''Ιδανικό Οραμα'' κρυβόταν ένας νέος ποιητής, ο Γιάννης Ρίτσος, ο οποίος έμελλε, παράλληλα με τον πυρήνα των υπερρεαλιστών της γενιάς του '30 και ξεκινώντας απ' αλλού, να αναπτύξει ξεχωριστή προσωπικότητα και να γίνει ο ιδανικός εκφραστής της ποίησης με κοινωνικό περιεχόμενο», γράφουν ο Γιώργος και η Ηρώ Σγουράκη στον πρόλογο ενός τόμου αφιερωμένου στον ποιητή, που θα κυκλοφορήσει σύντομα από το «Αρχείο Κρήτης».Ο Γιάννης Ρίτσος την εποχή που εργάστηκε ως χορευτής στην Αθήνα.

Δίγλωσσο, το έργο συνοδεύεται από ταινία με βάση το τηλεοπτικό «Μονόγραμμα» που πολύ παλαιότερα είχε αφιερωθεί στον Ρίτσο, μαρτυρία μοναδική για τον άνθρωπο που πολύ υπέφερε στη ζωή του αλλά και στεφανώθηκε με ιδανικές χαρές, αναγνώριση, διακρίσεις (ανάμεσά τους κι ένα βραβείο «Λένιν»), οικογένεια, γαλήνη στις τελευταίες δεκαετίες του βίου του.

Σπαράγματα βιογραφίας, όπως τα αφηγήθηκε ο ίδιος ο ποιητής και μαρτυρίες δικών του ανθρώπων, δεκάδες φωτογραφίες, πολλές από τις οποίες αδημοσίευτες αλλά και εν πολλοίς το απόσταγμα της σοφίας του Ρίτσου για την τέχνη του και για την ανθρωπιά μεταφέρονται στον τόμο, τον πρώτο που εκδίδεται με αφορμή την επέτειο, το 2009, των 100 χρόνων από τη γέννησή του.
Ξεκινά η αφήγηση με τον ποιητή να επιστρέφει στη γενέθλια Μονεμβασιά το 1974 («Ο βράχος. Τίποτ' άλλο. Η αγριοσυκιά κι η σιδερόπετρα./ Πάνοπλη θάλασσα./ Καθόλου χώρος για γονυκλισία. Εξω από την πύλη του Ελκομένου».) και να θυμάται: «Είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια είχα να έρθω στη Μονοβασιά. Οταν ήρθα πρώτη φορά ένιωσα να 'ρχονται πίσω μου όλοι οι νεκροί μου. Ενιωθα κάπως πικραμένος κι ένιωθα σαν κάπως αφιλόξενο τον τόπο μου. Κι όμως λίγο λίγο δεν τους είδα πια νεκρούς και συμφιλιώθηκα μαζί τους. Οχι με το θάνατο, με τους νεκρούς συμφιλιώθηκα κι ένιωσα την ανάγκη να τους δώσω μια θέση μέσα στην ποίηση. Κι από τον καιρό, που το κατάφερα, όσο το κατάφερα, τους ένιωσα ολοζώντανους κι αναστημένους».

Ο Ρίτσος δείχνει το σπίτι του που από κάτω έμεναν οι κεροπλάστες και πως μοσχοβολούσε όλη η περιοχή αλμύρα, ξερό χόρτο και μελισσοκέρι και θυμάται ακόμα το κύμα να χτυπάει στα βράχια και το αντιμάμαλο, οσμές και ήχους που έζησε ως παιδί. Περιγράφοντας έτσι θα φτάσει στους ανθρώπους αλλά και στην ψίχα της ζωής: «Είναι κάθε ζωή μια πάλη εναντίον της αναπηρίας, της αρρώστιας και του θανάτου. Ολη η ζωή είναι μια ευχή για την αθανασία», θα πει.

Υστερα θα μιλήσει για τα πρώτα χρόνια του σχολείου και θα παραδεχτεί πως ενώ η αγαπημένη του αδελφή η Λούλα ήταν άριστη μαθήτρια, αυτός δεν τα πήγαινε καλά με τα γράμματα: «Προτιμούσα να παίζω με τους χαρταετούς και τους βόλους, πετροπόλεμο ή να ζωγραφίζω. Ολα μου τα μαθητικά τετράδια ήταν γεμάτα ζωγραφιές. Κάποτε στο σχολείο μ' έβαζαν τιμωρία, ορθοστασία στη γωνιά. Εμένα σαν να μ' άρεσε να είμαι τιμωρημένος. Νομίζω ότι ο άνθρωπος που δεν τιμωρήθηκε ποτέ στη ζωή του δεν ξέρει τι θα πει παραβίαση μιας απαγόρευσης».

Θ' ακολουθήσει η μαρτυρία της αδελφής, της Λούλας Ρίτσου - Γλέζου («Αδελφή μου./ Μονάχα εσύ μου απόμενες/ ν' ακουμπώ την καρδιά σου/ και ν' ακούω τον σφυγμό των ανθρώπων») για τις κακουχίες της οικογένειας, που είχε υπάρξει πάμπλουτη, για την έλευση των δύο αδελφών στην Αθήνα, για τα πρώτα δύσκολα χρόνια, για τη φυματίωση που χτύπησε τον Ρίτσο και επί δεκαετίες τον ταλαιπώρησε, απορίας άξιο πώς επέζησε μ' αυτό το σταυρό στην πλάτη στους τόπους της εξορίας.
Ο ίδιος ο ποιητής στις συζητήσεις του με τον Γιώργο Σγουράκη, που μεταφέρονται στον τόμο, αρνείται να πει για τα τότε βάσανά του, όμως ο βιογράφος του επισημαίνει πως μετά τα τρία χρόνια που πέρασε στη «Σωτηρία» και το εξιτήριο που του έδωσαν το 1930, πάντα άρρωστος, νοσηλεύτηκε στο «Ασυλο Φυματικών Καψαλώνας» στα Χανιά, ένα κολαστήριο ουσιαστικά. Τότε ήταν που υπέγραψε και την πρώτη πράξη διαμαρτυρίας του, μια επιστολή που δημοσιεύτηκε στην ντόπια εφημερίδα «Εφεδρικός Αγών», κι έπιασε τόπο αφού μεταφέρθηκαν οι ασθενείς στο πρεβεντόριο «Αγιος Ιωάννης».

Στο μεταξύ ο Ρίτσος γράφει συνεχώς. Ομως η πρώτη μεγάλη τομή θα έρθει το 1936 με τον «Επιτάφιο», έργο-αφετηρία της μεγάλης πορείας και των παθών του.

«Η φωτογραφία της μάνας που έχει στα γόνατά της το σκοτωμένο παιδί της στάθηκε η αφορμή να εμπνευστώ τον ''Επιτάφιο''. Επρόκειτο για το φοβερό ντοκουμέντο που δημοσιεύτηκε στον αθηναϊκό τύπο από τα γεγονότα της 9ης Μαΐου 1936 στη Θεσσαλονίκη. Επί τρεις μέρες και τρεις νύχτες συνέχεια έγραφα, χωρίς φαΐ, χωρίς ύπνο», θα πει και θα προσθέσει για τη φόρμα των ποιημάτων: «Πριν μάθω τι είναι δεκαπεντασύλλαβος, τον χρησιμοποιούσα από μικρός με άνεση. Γνώριζα πολύ καλά και το μανιάτικο μοιρολόι, γιατί η μάνα μου ήταν από το Γύθειο.Συσσίτιο στον Αϊ-Στράτη (δεύτερος από αριστερά ο Γιάννης Ρίτσος)

Ετσι όλα ήρθαν από μόνα τους». Κι ακόμα: «Φανταστείτε ότι ο πατριάρχης της ελληνικής ποίησης ο Παλαμάς πουλούσε τότε 300 αντίτυπα κι ο ''Επιτάφιος'' πούλησε αμέσως 9.750, ενώ τα τελευταία 250 κάηκαν με διαταγή του Μεταξά μπροστά στους στύλους του Ολυμπίου Διός».
Διαρκούσης της Κατοχής η υγεία του ποιητή είναι σε θλιβερή κατάσταση, τόσο που ο ηθοποιός Στέλιος Βόκοβιτς γράφει στον Αλέκο Λιδωρίκη στην «Ακρόπολη» κι αυτός με τη σειρά του απευθύνει έκκληση στο αναγνωστικό κοινό στις 21 Οκτωβρίου 1942. Ο Ρίτσος, ωστόσο, αποποιείται τις προσφορές και ζητά τα χρήματα να δοθούν στην Εταιρεία Λογοτεχνών.

Η Απελευθέρωση έρχεται κι από εκεί και πέρα μέχρι και τη δικτατορία των συνταγματαρχών η ζωή θα τραβήξει την ανηφόρα για τον ποιητή. Ολα αυτά τα χρόνια συμπυκνώνονται με μοναδικό τρόπο στη μαρτυρία του ζωγράφου Μάνθου Κιέτση, που μετέφερε η Τατιάνα Γκρίτση - Μιλλιέξ στην επιθεώρηση «Διαβάζω», το 1988. Ο Κιέτσης, που μόλις είχε απελευθερωθεί από τη Μακρόνησο, αναφέρεται στην ημέρα που έφεραν εκεί τον Ρίτσο μαζί με άλλους πολιτικούς κρατούμενους.

Εχοντας σπάσει το ηθικό εκείνων που ήσαν ήδη στο νησί και έχοντας μαζέψει μεγάλο αριθμό από δηλώσεις μετανοίας, οι κρατούντες άφησαν στην ησυχία τους ως το σιωπητήριο τους πολιτικούς, προκειμένου να μάθουν από πρώτο χέρι για τη σφαγή που θα ακολουθούσε την ίδια νύχτα κι έτσι να υπογράψουν πιο εύκολα.

«Το βράδυ δεν θ' αργούσε να 'ρθει. Εμείς το ξέραμε, το ξέραμε και πονούσε το αίμα μας, τους βλέπαμε και μάτωνε ο νους μας. Αξαφνα τον είδα. Ηταν κουρασμένος από το ταξίδι κι είχε γείρει πάνω στους μπόγους του... Ηθελα να τρέξω, να φύγω, να μη με δει, να μη του πω τίποτα. Ηταν τόσο ήμερο, τόσο όμορφο το πρόσωπό του. Με είδε εκείνος... ''Ελα, φίλε μου. Ελα, αδελφέ μου'' μου είπε», αφηγείται ο Κιέτσης. Στη συνέχεια η περιγραφή κορυφώνεται, πώς γλίτωσαν την πρώτη νύχτα τον ποιητή, πώς τσάκισαν στο ξύλο τους πολιτικούς, πώς τους πέταγαν απ' τους γκρεμούς ή πως κλεισμένους σε τσουβάλια τους έριχναν στη θάλασσα.

Το απόγευμα της επομένης κλήθηκε να υπογράψει ο Ρίτσος. Συγκεντρωμένοι οι κρατούμενοι στην προκυμαία για ν' ακούσουν τους εθνοπατριωτικούς λόγους τον έβλεπαν ν' ανηφορίζει προς το διοικητήριο, όπου εντέλει αρνήθηκε να υπογράψει. Και ενώ το ίδιο βράδυ πήγαιναν να βασανίσουν το άρρωστο σαρκίο του, ξανά τον διέσωσαν εκείνοι οι τσακισμένοι άνθρωποι, φαντάροι που με το ξύλο είχαν υπογράψει και «αξιωματικοί που νομίζαμε προδότες».

Ερωτας στα πέτρινα χρόνια

Ο Γιάννης Ρίτσος απολύθηκε από τη Μακρόνησο το 1950. Λίγο αργότερα τον συλλαμβάνουν πάλι και ώς το 1952 τον κρατούν στον Αη Στράτη.
Το 1967 θα τον πάνε στη Γυάρο και στη συνέχεια στο Παρθένι της Λέρου και στο τέλος, τον Δεκέμβρη του 1968, θα βρεθεί σε κατ' οίκον περιορισμό στο Καρλόβασι της Σάμου στο σπίτι της γυναίκας του της Φαλίτσας.

Ναι, της γυναίκας του, γιατί στα πέτρινα χρόνια εξακολουθούσε να φτερουγίζει ο έρωτας και είναι αυτό το επόμενο κεφάλαιο του βιβλίου: η Οικογένεια, η Φαλίτσα και η κόρη Ερη.

«Με τα τέσσερα παράθυρά μου ολάνοιχτα στον κόσμο, που τον συγύρισε με το γλυκό της βλέμμα η Φαλίτσα, καλή μου Φαλίτσα ναι, ναι...», έγραφε ο ποιητής για το κορίτσι που μια μέρα του 1947, παραμονή 25ης Μαρτίου, πήγε να τον βρει με το αίτημα να του δανείσει για τους συντρόφους της μερικά βιβλία. Και φεύγοντας της είπε εκείνος: «Εκτός από το θέμα των βιβλίων, ναρθήτε ξανά».

Ανάμεσα σε δύο εξορίες ο Ρίτσος δήλωσε στη Φαλίτσα πως τη θεωρούσε μνηστή του για να παντρευτούν εντέλει το 1954 και για να γεννηθεί η Ερη ένα χρόνο αργότερα.

«Αγία» την είχε χαρακτηρίσει προς το τέλος της ζωής του και είχε κάθε λόγο, γιατί γι' αυτόν υπήρξε γυναίκα, σύντροφος, μάνα του παιδιού του αλλά και αφοσιωμένη θεράπον του, όντας γιατρός η ίδια. Στα «Εικονοστάσια» του είναι πολλές οι αναφορές σ' αυτή, να μία: «Η σκιά ενός γλάρου πέρασε από το χέρι της. Το χέρι της Φαλίτσας έγινε όπως της Παναγιάς σκιασμένο απ' τη φτερούγα ενός αγγέλου, το χέρι σε σχηματισμό περιστερίσιο να ευλογάει κάτι αόρατο, πέρα, μακριά, κάτι δικό μας».

Το βιβλίο θα κλείσει με το εικαστικό έργο του ποιητή, τις πέτρες, τις ρίζες και τα κόκαλα που ζωγράφιζε, τις ακουαρέλες του αλλά και τη ζωγραφική πάνω στα πήλινα πιάτα ή σταμνιά.

«Στη δεύτερη εξορία μου στη Γυάρο δεν είχαμε καθόλου ζωγραφικό υλικό, τίποτα, η Βάσω η Κατράκη διάλεγε κάτι ωραία λεία χαλίκια, τα 'παιρνε όμως σαν ζωγραφικές επιφάνειες και ζωγράφιζε κοριτσόπουλα, ζωγράφιζε ήλιους. Κι από 'κει λέω, να καλή ιδέα».

Κι έτσι άρχισε κι ο ίδιος να ζωγραφίζει τα άνθη της πέτρας εξηγώντας πως για να γίνει αυτό «πρέπει ν' ακούσεις τι σου υπαγορεύει το υλικό. Οχι μόνο σαν γενικό σχήμα αλλά και με τα ιδιαίτερα σχήματα επάνω της».
Ο έφηβος με τα σγουρά γένια λείπει χρόνια από κοντά μας. Λείπει άραγε; Αυτός, με το αιώνιο τσιγάρο στο χέρι, που μαζί με άλλους θωράκισε τα νιάτα μας και εξακολουθεί να θωρακίζει νέα νιάτα μέσα από τους στίχους του και τη μνήμη της στάσης της ζωής του, όχι δεν έφυγε. Ζεσταίνουμε πάντα τον Γιάννη Ρίτσο μέσα μας και μακάρι αυτή η επέτειος του 2009 να γίνει αφορμή να τον ανακαλύψουν περισσότεροι.

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ

Τραγωδία στην Αλεξάνδρεια

Τόσο κοντά και τόσο μακριά. Κοντά σε απόσταση και μακριά σε νοοτροπία, τρόπο ζωής, πολιτισμό. Κι όμως, δεν πάνε πολλά χρόνια που η παρουσία του ελληνικού στοιχείου σφράγιζε δημιουργικά την πόλη. Ο λόγος για την Αλεξάνδρεια και η αφορμή για να βρεθούμε εκεί ήταν μια ακόμα «Μήδεια». Μια παράσταση που δόθηκε με την ευκαιρία της ίδρυσης του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών στην περίφημη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας.

Το... απονενοημένο, όπως αποδείχθηκε, θεατρικό εγχείρημα ήταν πρωτοβουλία του «Θεάτρου Αρκαδία», το οποίο στήριξε γενναιόδωρα το υπουργείο Εξωτερικών και το υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης. Κι αν οι «ειδικοί λογαριασμοί» του υπουργείου Πολιτισμού έκλεισαν, τα υπουργεία και οι ευγενικές χορηγίες φαίνεται ότι δεν τελειώνουν ποτέ. Αλήθεια, πώς κρίνονται, πώς επιλέγονται οι παραστάσεις που εκπροσωπούν την Ελλάδα στο εξωτερικό και ποιος κατόπιν εκτιμά τα καλλιτεχνικά και όχι μόνον αποτελέσματα της, χρηματοδοτούμενης από την πολιτεία, παραγωγής;

Τελικά, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σατανικότερη τιμωρία της παιδοκτόνου Μήδειας από κάποια ανεβάσματα του συγκεκριμένου έργου! Αν ο Ευριπίδης την έσωσε στο παρά πέντε παραδίδοντάς την στον παππού Ηλιο, σήμερα, όχι μόνο σκηνοθέτες αλλά και επίσημοι πολιτιστικοί φορείς την «εκτελούν», σιγά και βασανιστικά, από το πρώτο κιόλας στάσιμο...

Η σκηνοθέτρια και ιδρύτρια του «Θεάτρου Αρκαδία», Κατερίνα Παλιού, είχε στο μυαλό της μια μεγάλη, εκθαμβωτική παραγωγή. Και σ' έναν βαθμό τα κατάφερε: πενήντα επτά φοιτητές του Πανεπιστημίου Αλεξανδρείας συγκροτούσαν τον χορό με άσπρες κελεμπίες και κουκούλες (για να είναι καλυμμένο το κεφάλι των κοριτσιών) εν είδει γλάρων που συνοδεύουν τον Ιάσονα στο ταξίδι του.

Χρειάστηκαν επίσης δύο βοηθοί σκηνοθέτη, βοηθοί σκηνογράφου, βοηθοί φωτιστή, ενδυματολόγοι, μακιγέζ και στη σκηνή η Biblioteca Alexandrina Chamber Orchestra «Baco» να συνοδεύει την παράσταση σε μουσική σύνθεση της Εφης Ράτσου. Σε υπερυψωμένο βάθρο η Μαρίζα Κωχ απέδιδε τη Φωνή των Θεών.

Θέλει να πάει στη... NASA

Η παράσταση δόθηκε στη μεγάλη αίθουσα του Conference Center της Βιβλιοθήκης και γέμισε από ευρωπαίους και άραβες θεατές. Ενα συνονθύλευμα με «προχωρημένες» σκηνοθετικά ιδέες, αντιφατικά, παλιομοδίτικα έως ερασιτεχνικά παιξίματα, συγκεχυμένο εικαστικά ύφος και στόμφο σ' έναν λόγο που ακούστηκε στην αγγλική και την αραβική γλώσσα και ήταν αποτέλεσμα κακής μετάφρασης. Το περίεργο είναι ότι στον θίασο βρίσκονταν και επαγγελματίες ηθοποιοί.

H «Μήδεια» (Κ. Παλιού) στη μεγάλη αίθουσα της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας

Αλλά ενδιαφέρον παρουσίασε και η ανταπόκριση του κόσμου μέσα στο μεγάλο υπερσύγχρονο θέατρο της Βιβλιοθήκης. Τα κινητά -των Αιγυπτίων- δεν σταμάτησαν να κτυπούν, κάποιοι μάλιστα μιλούσαν κανονικά. Μέσα στο πρώτο δεκάλεπτο της παράστασης άρχισαν οι αποχωρήσεις: Αλλοι, υποψιασμένοι, έφευγαν γιατί τα «είχαν δει όλα», άλλοι για να μιλήσουν στο τηλέφωνο ή να καπνίσουν και επέστρεφαν κανονικά μπροστά από τη σκηνή, άλλοι επειδή τους απωθούσε η γλώσσα... Δεν καταλάβαμε τι κατάλαβαν οι αιγύπτιοι θεατές ούτε γιατί τα χειροκροτήματα ανακατεύονταν με τσιριχτά γέλια τις στιγμές που η Μήδεια (Κατερίνα Παλιού) βογκούσε από ερωτικό πόνο στη σκηνή...

Ωστόσο η σκηνοθέτρια και πρωταγωνίστρια ήταν ευχαριστημένη και συγκινημένη. Μάλιστα μας είπε ότι έκανε αίτηση και στη NASA προκειμένου να παίξει με την ομάδα της στο διάστημα -δεν είναι καθόλου αστείο- αλλά, «επειδή οι άνθρωποι είναι σοβαροί, δεν της απήντησαν»...
Η μη κυβερνητική οργάνωση «Αρκαδία» επιθυμεί να διαδώσει το αρχαίο ελληνικό θέατρο στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα τονίζεται στο σχετικό διαφωτιστικό έντυπό της. Τα έργα που κάνει αποδίδονται στην αρχαΐζουσα αλλά και σε avant garde μορφή! Αξιοποιούνται καλλιτέχνες απ' την εκάστοτε χώρα και ο αριθμός των επί σκηνής συντελεστών ανέρχεται από 12 έως 100 άτομα, μαζί με χορωδίες, συμφωνικές ορχήστρες, χορό. Για να προετοιμαστεί η παράσταση παραδίδονται σεμινάρια επί τρίμηνο με την αρωγή διπλωματικών αρχών... Το επόμενο μεγαλεπήβολο βήμα της Κατερίνας Παλιού είναι Σέξπιρ: «Αντώνιος και Κλεοπάτρα». Πού αλλού; Στην Αλεξάνδρεια...

Κι όλα αυτά με αφορμή τη λειτουργία του Κέντρου Ελληνιστικών Σπουδών τον Ιανουάριο του 2009, το οποίο οφείλει την ίδρυσή του στη συνεργασία της Βιβλιοθήκης και του Πανεπιστημίου Αλεξανδρείας με το Ιδρυμα Ωνάση και το Ιδρυμα Βαρδινογιάννη. Στόχος του Κέντρου είναι να συμπληρώσει το κενό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Αίγυπτο στις ελληνιστικές σπουδές. Φιλοδοξεί να προσελκύσει ακαδημαϊκούς απ' όλο τον κόσμο που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν πτυχία, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους.

Η παράσταση της «Μήδειας» μας κράτησε πέντε μέρες στην Αλεξάνδρεια. Φιλοξενούμενοι της παραγωγής, αξιοποιήσαμε την ευκαιρία να περιπλανηθούμε στη πόλη, πολιτιστική πρωτεύουσα του κόσμου κάποτε, πόλη των μύθων και των ηδονών. Σήμερα ελάχιστα διάσπαρτα ίχνη ή μυρωδιές θυμίζουν την τραγουδισμένη πόλη του Κ. Καβάφη και του συγγραφέα του «Αλεξανδρινού Κουαρτέτου», Λόρενς Ντάρελ. Ο φάρος κοντά στο Κάστρο, κάποια δοξασμένα παλιά, παρηκμασμένα πλέον ξενοδοχεία σαν το «Σίσελ» ή καφέ όπως το «Τριανόν» και φυσικά η ατελείωτη παραλία της Κορνίς.

Αυτοκίνητα και άμαξες

Το σπίτι του Καβάφη, στο τελευταίο πάτωμα ενός κτιρίου απέναντι από τον Αγιο Σάββα και πάνω από δυο ακμαία στον καιρό τους μπορντέλα, είναι τόπος μουσειακός. Το διαμέρισμα έχει αγοραστεί από το ελληνικό προξενείο. Είναι επιπλωμένο με πράγματα που παραπέμπουν στην εποχή που έζησε ο ποιητής και υλικό που αφορά το έργο του. Ο διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Οργανισμού, Μ. Μαραγκούλης, στην Αλεξάνδρεια θέλει να το ζωντανέψει. Σκέφτεται για το μέλλον βραδιές ποίησης υπό το φως το κεριών.

Τον τόνο στην πολύβουη καθημερινότητα δίνει ο ακατάπαυστος ήχος της κόρνας. Οι οδηγοί κορνάρουν συνεχώς, επίμονα, με διαβολεμένη μανία. Οταν αποφασίζεις να διασχίσεις την παραλιακή λεωφόρο των αμέτρητων χιλιομέτρων βάζεις στοίχημα με την ίδια τη ζωή σου. Αυτοκίνητα και άμαξες που σέρνουν άλογα ξεχύνονται στους δρόμους κι όποιον πάρει ο χάρος. Φανάρια ή τροχονόμοι δεν υπάρχουν. Αναγκάζεσαι να μπεις στη μέση του δρόμου και χειρονομώντας απελπισμένα να προκαλείς τους οδηγούς να κόψουν ταχύτητα. Με τα ταξί, όλα Lada, κάνεις συμφωνία για την τιμή -η οποία για την ίδια απόσταση ποικίλλει- πριν επιβιβαστείς.
Στην Κορνίς, δεκάδες καφενεία με τραπεζάκια έξω και ναργιλέδες, ενώ στα στενοσόκακα, μικρομάγαζα το ένα δίπλα στο άλλο πουλούν ό,τι φανταστείς. Ολα εδώ γίνονται με ραχάτι. Και οι αγορές με σκληρά παζάρια. Στις βιτρίνες όλα είναι... ανευλαβώς ανακατεμένα: σέξι εσώρουχα, υπολογιστές, κελεμπίες και μακριά, παλιομοδίτικα, φορέματα. Συχνά βλέπουμε κατσίκες δεμένες έξω από φαρμακεία ή μαγαζιά με καλλυντικά που περιμένουν ήσυχα τον αφέντη τους!

Τα τραμ τραμπαλίζονται στους δρόμους και η φωνή του μουεζίνη βγαίνει από τα μεγάφωνα. Τι να ψέλνει σ' αυτό τον αργόσυρτα επαναλαμβανόμενο τόνο; Αινεί «την τελειότητα του Θεού του Αιώνιου» τρεις φορές, αλλάζοντας κάθε φορά κλίμακα στη φωνή. Στον δρόμο συναντούσαμε άντρες μ' ένα σημάδι στη μέση του μετώπου. Και όταν ρωτήσαμε, μας είπαν ότι είναι τραυματισμοί που δημιουργεί η επαφή του κεφαλιού στη γη κατά τις προσευχές.

Σπάνια θα συναντήσεις γυναίκα ακάλυπτη. Πολλές είναι ολότελα «κλειστές», ακόμα και στα χέρια φορούν γάντια. Το βιοτικό επίπεδο είναι πολύ χαμηλό. Με απούσα τη μεσαία τάξη, η κοινωνική ανισότητα είναι προκλητική: πολλοί και πολύ φτωχοί, λίγοι εύποροι και πολύ πλούσιοι.

Κτίρια ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής από την εποχή της αποικιοκρατίας δεσπόζουν δίπλα σε παλιά, σαραβαλιασμένα -που μοιάζουν εγκαταλελειμμένα όμως δεν είναι. Οι ιδιοκτήτες δεν έχουν δικαίωμα αύξησης των ενοικιοστασίων εδώ και χρόνια, με αποτέλεσμα διαμερίσματα πολλών τετραγωνικών να μισθώνονται για πέντε ευρώ τον μήνα αλλά οι ενοικιαστές να τα εγκαταλείπουν στο έλεος της φθοράς του χρόνου. Το μοναδικό μπαρ της πόλης, που κάποτε ανήκε σε Ελληνα, είναι το «Σπιτ Φάιαρ»...

Η καθαριότητα σίγουρα δεν αποτελεί το φόρτε των Αιγυπτίων. Τα τζάμια στα παλιά, αποικιακού ρυθμού ξενοδοχεία, με τις σκαλισμένες μετόπες και τα ζωγραφισμένα ταβάνια, δείχνουν να έχουν καθαριστεί ελάχιστες φορές. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι σκουπίδια και η παραλία μετατρέπεται καθημερινά σε χαβούζα. Ολες τις ώρες της ημέρας ζευγάρια, οικογένειες, έφηβοι αράζουν στα πεζούλια και τα μπλόκια της παραλίας. Αλλοι ψαρεύουν κι άλλοι χαζεύουν νωχελικά. Εχουν μαζί το κολατσιό τους ή αγοράζουν παγωτό απ' τον υπαίθριο παγωτατζή. Ο,τι περισσεύει από το φαγητό εκτοξεύεται με φυσικότητα στο νερό...

Μάθαμε ότι τα μέτρα καθαριότητας που έχει πάρει μέχρι σήμερα ο δήμος πέφτουν στο κενό. Κάποιες φορές τα δοχεία απορριμμάτων αφαιρέθηκαν και μετακόμισαν σε σπίτια για αποθήκευση φαγητών!

Κι όμως η πόλη, βαριά από μνήμες, γητεύει ακόμα. Σαν έτοιμος από καιρό, σαν θαρραλέος, αποχαιρετάς την Αλεξάνδρεια που έχει φύγει... Αλλά τη θυμάσαι σαν το μεγάλο ποτήρι του έρωτα όπως έλεγε γι' αυτήν ο Ντάρελ: «Οσοι του ξέφευγαν ήσαν οι άρρωστοι, οι μοναξιασμένοι, οι προφήτες - όλοι εκείνοι που έχουν πληγωθεί βαθύτατα στο φύλο τους».

Της ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ

21/12/08

Η νέα κάθοδος των Ρώσων στην Ελλάδα

Η κλασική και σύγχρονη ρωσική λογοτεχνία προκαλεί πάλι το ενδιαφέρον των αναγνωστών, λένε τρεις μεταφραστές

Ηταν και είναι μια αναγνωστική σταθερά. Τα βιβλία των Ρώσων κλασικών γοήτευσαν και εξακολουθούν να γοητεύουν όσους αγαπούν τη λογοτεχνία. Στο ελληνικό κοινό έγιναν ευρέως γνωστά όταν ο Κώστας Γκοβόστης, από τη δεκαετία του ’30 ακόμα, κυκλοφόρησε βιβλία των Ρώσων κλασικών, με την υπογραφή της Αθηνάς Σαραντίδη, που μετάφραζε κατευθείαν από τα ρωσικά. Ακολούθησαν οι μεταφράσεις του Αρη Αλεξάνδρου (επίσης από τα ρωσικά), που έμειναν για πολλά χρόνια κλασικές και εμβληματικές.

Το τελευταίο διάστημα έχουν πυκνώσει πάλι οι μεταφραστές ρωσικών έργων, κλασικών, αλλά και νεότερων, συγγραφέων. Νέοι μεταφραστές καταπιάνονται πάλι με τα μεγάλα έργα των Ρώσων κλασικών, ενώ βλέπουν το φως και βιβλία άλλων συγγραφέων, εξίσου σημαντικών, που όμως ήταν αμετάφραστοι στην Ελλάδα, ή νεότερων, που καταγράφουν τις μεταβολές της ρωσικής κοινωνίας μετά το 1989.

Η «Κ» μίλησε με τρεις μεταφραστές, που ανανεώνουν το ενδιαφέρον για τα ρωσικά γράμματα: την Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, την Ελένη Μπακοπούλου και τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη. Μας μίλησαν για τις διαδρομές τους στα ρωσικά κείμενα και μας έδωσαν τις ερμηνείες τους για τη νέα άνθηση της ρωσικής λογοτεχνίας.

Δημήτρης Τριανταφυλλίδης

Με τη μετάφραση υποχωρεί το εγώ και γίνεσαι καλύτερος

Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης σπούδασε Φιλοσοφία στη Μόσχα και από τότε, φοιτητής ακόμα, ξεκίνησε να μεταφράζει. Και δεν έχει σταματήσει. Τα τελευταία χρόνια δουλεύει ως δημοσιογράφος στον δημοτικό ραδιοσταθμό 104,4. Ζει στο Μεταξουργείο και είναι άνθρωπος εξωστρεφής και πληθωρικός: «Σε δύο ανθρώπους πρέπει να σκύψουμε ευλαβικά το γόνυ: στον Αρη Αλεξάνδρου και στον Μήτσο Αλεξανδρόπουλο. Αυτοί μας έμαθαν να διαβάζουμε και ν’ αγαπάμε τη ρωσική λογοτεχνία». Αλλά αναγνωρίζει και τον ρόλο των σύγχρονων, του Σπύρου Τσακνιά, της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου, της Ελένης Μπακοπούλου, της Σταυρούλας Αργυροπούλου, για τη γνωριμία του Ελληνα αναγνώστη με Ρώσους συγγραφείς.

Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί περίπου 40 μεταφράσεις του και έχει στο συρτάρι άλλα 20 βιβλία. «Η μετάφραση σου δίνει τη δυνατότητα να υποχωρείς από το εγώ σου, να μπορείς να δεις από απόσταση τον εαυτό σου και να τον κάνεις καλύτερο», λέει και αισθάνεται τυχερός ως μεταφραστής γιατί προτείνει ο ίδιος βιβλία στους εκδότες. Το μόνο επί παραγγελία βιβλίο που μετέφρασε είναι το «Μια μέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» του Σολτζενίτσιν, που θα κυκλοφορήσει σύντομα από τον «Πάπυρο». Ομολογεί ότι μπορεί να αισθάνεται δέος με κάποιους συγγραφείς ή με κάποια βιβλία αλλά θέλει πολύ να τα μεταφράσει. Οπως την «Πετρούπολη» του Αντρέι Μπέλι, «το οποίο ο Ναμπόκωφ χαρακτήρισε το μανιφέστο του μοντερνισμού. Το παιδεύω τέσσερα χρόνια. Είναι ένα βιβλίο χιλίων σελίδων και έχει χίλιες υποσημειώσεις». Οσο για το μόνο βιβλίο που έχει ζηλέψει και θα ήθελε πολύ να το έχει μεταφράσει είναι «Τα προβλήματα της ποιητικής» του Μπαχτίν (μετ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, εκδ. Πόλις). Μέσα στο 2009 θα κυκλοφορήσουν 15 ακόμα μεταφράσεις του, από τις εκδόσεις Scripta, Καστανιώτης, Αρμός. Ανάμεσά τους κείμενα των Αχμάτοβα, Στβετάγιεβα, Πάστερνακ, Πλατώνωφ, Αντρέι Μπέλι, Μαντελστάμ, Πάβελ Φλορένσκι, Σαλάμωφ, Μπερντιάγιεφ. Από φέτος διδάσκει στο ΕΚΕΜΕΛ λογοτεχνική μετάφραση από τα ρωσικά.

Ελένη Μπακοπούλου

Τα ρώσικα βιβλία είναι λίγο μόδα

Η Ελένη Μπακοπούλου σπούδασε, στην τότε Σοβιετική Ενωση, Ιστορία και έκανε μεταπτυχιακά στη Γαλλία. Τα τελευταία χρόνια δουλεύει ως συντονίστρια ύλης στην εφημερίδα Athens Voice. Είναι άνθρωπος χαμηλών τόνων. Ζει εδώ και 25 χρόνια στο κέντρο της Αθήνας και εκεί συναντηθήκαμε. «Τα ρώσικα βιβλία είναι λίγο μόδα. Πριν από δέκα χρόνια ήταν δύσκολο να βρεις εκδότη που να θέλει να βγάλει ρώσικα βιβλία. Πολλά από τα βιβλία που τώρα εκδίδονται στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, στη Γαλλία κυρίως, έχουν κυκλοφορήσει εδώ και 10-15 χρόνια. Είναι η γενιά των Ρώσων συγγραφέων μετά την πτώση του καθεστώτος. Πολλά από αυτά τα βιβλία είναι διαμάντια. Οι νέοι Ρώσοι συγγραφείς γράφουν πατώντας στη μεγάλη τους παράδοση, χωρίς να μένουν εκεί. Νομίζω ότι ξαναγυρνάμε στους κλασικούς, επειδή γνωρίσαμε τους νεότερους Ρώσους συγγραφείς».

Η Ελένη Μπακοπούλου έχει μεταφράσει περίπου 25-30 βιβλία, κυρίως από τα ρώσικα και ελάχιστα από τα γαλλικά. Ασφαλώς και πιστεύει ότι υπάρχει η ανάγκη της ανανέωσης των μεταφράσεων «γιατί η γλώσσα αλλάζει». Παρ’ όλα αυτά η επανέκδοση των μεγάλων ρωσικών μυθιστορημάτων δεν ήταν δική της πρωτοβουλία, αλλά του εκδότη της «Ινδίκτου», Μανώλη Βελιτζανίδη. Και φυσικά όταν μεταφράζει συμβουλεύεται τις προϋπάρχουσες μεταφράσεις των ίδιων έργων.

Στη μετάφραση βρίσκει χαρά και της αρέσει πάρα πολύ. «Είναι το “χόμπι” μου. Γιατί βοηθάει σε μια ανάγνωση. Είμαι μεσάζων. Είναι μια δημιουργία, όχι αυτή του συγγραφέα βέβαια». Μια δημιουργία που θέλει αυτοσυγκέντρωση και αφοσίωση, και συχνά θα ήθελε να μπορεί να δουλεύει απερίσπαστα. Υπάρχουν πολλά βιβλία που ονειρεύεται να μεταφράσει. Κυρίως την αγαπημένη της περίοδο, τους φουτουριστές. «Την έχω μελετήσει αρκετά, μ’ ενδιαφέρει πολύ, αλλά κάποιοι είναι αμετάφραστοι. Ολοι είχαν ζήσει μαγικές ζωές. Ηταν ζωές που θα ήθελα να ζήσω κι εγώ και όλοι μας. Οι φουτουριστές είχαν οραματιστεί πράγματα που είναι πιο μπροστά και από την εποχή μας. Οραματίστηκαν, έφαγαν τα μούτρα τους, αλλά έζησαν έντονα και γεμάτα».

Με τον μόνο που δεν θέλει να καταπιαστεί είναι ο Πούσκιν. «Δεν τον έχω μεταφράσει και δεν θέλω να το κάνω. Γιατί η ποίηση θέλει άλλη αφοσίωση. Απόλυτη». Αυτή την περίοδο μεταφράζει τις «Ιστορίες της Κολιμά» του Βλ. Σαλάμωφ, που πέρασε 20 χρόνια στα γκουλάνγκ, για την «Ινδικτο», ενώ για τις εκδόσεις «Τόπος» ετοιμάζει το «Τι να κάνουμε;» του Τσερνισέφσκι.

Αλεξάνδρα Ιωαννίδου

Ηθελημένη παράλειψη στην ελληνική βιβλιογραφία

Η Αλεξάνδρα Ιωαννίδου είναι η μόνη που δεν σπούδασε στη Ρωσία. Εμαθε ρωσικά στο Λύκειο από χόμπι, και ενώ είχε περάσει στο Αρχαιολογικό, πήγε στη Γερμανία και έκανε Σλαβικές Σπουδές. Δεν μεταφράζει μόνο, αλλά διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στη Σχολή Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών. Θεωρεί αυτή την έκρηξη ευτύχημα, «γιατί υπάρχει ένα μεγάλο κενό και μία παράλειψη στην ελληνική βιβλιογραφία, ηθελημένη. Τους αντιφρονούντες συγγραφείς τούς αφήσαμε εκτός. Στην Ελλάδα έφταναν συγγραφείς που ακολουθούσαν τις επιλογές του ρωσικού καθεστώτος, δηλαδή οι νομιμόφρονες ή οι κλασικοί. Υπάρχουν τόσα πολλά καλά βιβλία που δεν έχουν μεταφραστεί. Εκτός από τον Σολτζενίτσιν υπάρχει κι ένας Σαλάμωφ που δεν τον ξέρουμε. Και δέκα άνθρωποι συγχρόνως να μεταφράζουν ασταμάτητα ρωσικά και πάλι δεν θα προλάβουμε».

Μεταφράζει κυρίως νεότερους Ρώσους (Μακάνιν, Πελέβιν, Ουλίτσκαγια) στις εκδόσεις «Καστανιώτης», αλλά την ενδιαφέρουν πολύ οι νεότεροι κλασικοί, αυτοί που δεν γνωρίζουμε. «Αυτό που μ’ ενδιαφέρει στην προβληματική αυτών των συγγραφέων είναι η σχέση του κράτους με τη διανόηση. Νομίζω είναι κάτι διαχρονικό κι έχει να πει πολλά για το τι κάνεις, πώς αντιστέκεσαι σ’ ένα κράτος. Το να γράφεις για το συρτάρι, όπως έκαναν εκείνοι, γνωρίζοντας ότι δεν θα τα δημοσιεύσουν ποτέ, το θεωρώ ηρωικό. Αν το έπαιρναν στα σαμιζντάτ, εκείνα τα παράνομα φυλλάδια, που κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι, έχει καλώς. Αλλιώς στο συρτάρι. Το θεωρώ απίστευτη αντίσταση. Ταυτοχρόνως, είναι σελίδες αληθινής, καταπληκτικής λογοτεχνίας». Πιστεύει ότι οι Ρώσοι έχουν τεράστια παράδοση στη λογοτεχνία. «Αν πεις δυο στίχους από οποιονδήποτε ποιητή, μπορεί οποιοσδήποτε να συνεχίσει ν’ απαγγέλλει το ποίημα». Γιατί οι Ρώσοι κλασικοί έχουν πάντα αναγνώστες; «Τα κλασικά βάζουν συγκεκριμένα ερωτήματα που είναι πάντα σύγχρονα. Είναι βαθιά φιλοσοφημένοι συγγραφείς».

Της Ολγας Σελλα

20/12/08

Επίσημη ανακοίνωση για τα γεγονότα των τελευταίων ημερών από την Εταιρεία Συγγραφέων

«Καθώς ο απόηχος των τελευταίων γεγονότων δεν έχει ακόμα κοπάσει, η Εταιρεία Συγγραφέων προβαίνει στις κάτωθι διαπιστώσεις: η κοινωνική αναταραχή που ακολούθησε με αφορμή τον άδικο χαμό ενός εφήβου είναι μια βίαιη διαμαρτυρία οφειλόμενη, μεταξύ άλλων αιτιών, στη συσσωρευμένη οργή μεγάλου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας εναντίον μιας κουλτούρας της διαφθοράς και της ατιμωρησίας και τη, διαπιστούμενη, ανεπάρκεια θεσμών και φορέων ενός Κράτους-Δικαίου.

Ωστόσο, η Εταιρεία Συγγραφέων πιστεύει ότι η βία, αστυνομική, ατομική, ομαδική, από όπου κι αν προέρχεται, καταργεί την Κοινωνία των Πολιτών και τη συνύπαρξη των διαφορετικών απόψεων. Η Πολιτεία, ως εγγυητής των αξιών της Δημοκρατίας, οφείλει να προστατεύσει τους πολίτες, την περιουσία τους, αλλά πάνω απ' όλα το δικαίωμά τους να σκέφτονται και να υπάρχουν ελεύθερα».

via

18/12/08

Κρατικά θεατρικά βραβεία 2008

Κρατικά θεατρικά βραβεία 2008

Ο Αντώνης Δωριάδης, ο Φοίβος Μπότσης και η Μαρία Μιχαλούδη, είναι οι τρεις πρώτοι νικητές των κρατικών θεατρικών βραβείων 2008, που απονέμει το Τμήμα Θεάτρου του υπουργείου Πολιτισμού, για τη συγγραφή θεατρικού έργου, νέου θεατρικού συγγραφέα και παιδικού θεατρικού έργου, αντίστοιχα.

Στην κατηγορία συγγραφής θεατρικού έργου, από τα 35 υποβληθέντα έργα, η επιτροπή απένειμε βραβεία στους:

Το Α΄ Βραβείο στον Αντώνη Δωριάδη, για το έργο του «Οpium», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Αριάνα Ορίων».

Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 9.000 €.

Το Β΄ Βραβείο στο Γιώργο Μπέλλο, για το έργο του «Παιχνίδι ζωής», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Γιάννης Γιαννόπουλος».

Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 5.000 €.

Το Γ΄ Βραβείο από κοινού στη Νάνσυ (Αθανασία) Σπετσιώτη, για το έργο της «Ταμπλό Βιβάν», που υποβλήθηκε με το ψευδώνυμο «Ζωή Ξένου» και την Ελένη Τιμπλαλέξη για το έργο της «Έχεις μια τρύπα στο τζην σου», που υποβλήθηκε με το ψευδώνυμο «Άγνωστος Χ-Ψ».

Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου αυτού είναι 3.000 €.

Στην κατηγορία νέων θεατρικών συγγραφέων, από τα 58 έργα που υποβλήθηκαν, απονεμήθηκαν:

Το Α΄ Βραβείο στο Φοίβο Μπότση για το έργο του «Φλαμίνγκος», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Barisk Joel». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 8.000 €.

Το Β΄ Βραβείο στο Γιώργο Χριστοδούλου για το έργο του «Γιαννούλης Χαλεπάς: Η κοιμωμένη μου», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Τζον-Τζον». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 5.000 €.

Το Γ΄ Βραβείο από κοινού στον Αγαμέμνονα Ζαχαράτο για το έργο του «Πατήσια-Γηροκομείο», που υποβλήθηκε με το ψευδώνυμο «Διονύσης Σπανός» και στο Σάββα Γιαγτζόγλου για το έργο του «Ατρείδες», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Ι. Μεγαλοχωρίτης». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου αυτού είναι 3.000 €.

Στην κατηγορία συγγραφής παιδικού θεατρικού έργου, από τα 32 έργα που υποβλήθηκαν, απονεμήθηκαν:

Το Α΄ Βραβείο στη Μαρία Μιχαλούδη για το έργο της «Τα νήματα της Ατενόιραμ», που υποβλήθηκε με το ψευδώνυμο «Φάση Φασίνα». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 8.000 €.

Το Β΄ Βραβείο στη Μάγια Δεληβοριά για το έργο της «Η Αλφα-Βήτα της Εφηβείας», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Μαφάλντα». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 5.000 €.

Το Γ΄ Βραβείο στην Ειρήνη Μαργαρίτη και τη Βασιλική Δαλίσκα για το έργο τους «Ο Ύπνος, ο Άυπνος... και η μικρή Κατερίνα», που υποβλήθηκε στο διαγωνισμό με το ψευδώνυμο «Μπαμ και μπουμ». Το χρηματικό έπαθλο του βραβείου είναι 3.000 €.

via

17/12/08

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΑΘΗΝΑ ΜΠΙΝΙΟΥ

Συναντήσεις με τους μικρούς αναγνώστες στη Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς θα έχει η συγγραφέας κ. Αθηνά Μπίνιου.

Οι συναντήσεις θα γίνουν στο χώρο της Βιβλιοθήκης την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου.

Η συγγραφέας θα αφηγηθεί, συνοδεία ζωντανής μουσικής, τα παραμύθια της και θα συζητήσει με τα παιδιά.

Στην πρωϊνή συνάντηση θα συμμετάσχουν παιδιά από 3ο και 13ο Νηπιαγωγείο καθώς και παιδιά Δ’ και Ε’ τάξης του 4ου Δημοτικού Σχολείου.

Στην απογευματινή συνάντηση θα συμμετάσχουν τα παιδιά-μέλη των ομάδων ανάγνωσης που λειτουργούν στη Βιβλιοθήκη.

image image image image image image image image image image image image

image

Η Αθηνά Μπίνιου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αλλά κατάγεται από τη Μάνη. Μικρό κορίτσι έφυγε με τους γονείς της για τη Βραζιλία. Εκεί έζησε πολλά χρόνια, σπούδασε χημικός βιομηχανίας, εργάστηκε και δημιούργησε οικογένεια με τρία παιδιά. Συνέβαλε με αγάπη στην ανάπτυξη της ελληνικής παροικίας.

Έπειτα από πολλά ταξίδια, γνώρισε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο. Τώρα ζει στην Αθήνα ή στο Δόκανο του Παρνασσού ή σε κάποιο νησί και της αρέσει να διαβάζει και να γράφει παραμύθια για μικρούς και μεγάλους.

Θέλοντας να μοιραστεί τα βιώματά της με όσο περισσότερο κόσμο γίνεται ξεκίνησε να γράφει παραμύθια για μικρούς και για μεγάλους. Λατρεύει τα παιδιά, τη φύση και τα βιβλία.

Μέσα από δοκιμασίες αυτογνωσίας, εκφράζει γνώσεις και συναισθήματα που έχουν για στόχο να μοιραστεί με όλους αυτά που βίωσε. Κυρίως, να δείξει τις φυσικές ομορφιές, τον πολιτισμό και τις αξίες της Λατινικής Αμερικής.

Έχει μέχρι σήμερα εκδόσει τα εξής βιβλία:

  • Η Ταρώ και Ζαχαροζυμωμένος
  • Ο κρυστάλλινος αετός
  • Τα χειρόγραφα του πύργου
  • Το κατόρθωμα του Δάκρυ
  • Οι ήρωες του Άρδα
  • image  image image   image

* Τα παραπάνω βιβλία υπάρχουν στη συλλογή της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς

16/12/08

Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας Παιδικού Βιβλίου

Τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας Παιδικού Βιβλίου στα οποία κατέληξε η Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου ,ανακοίνωσε απόψε το υπ. Πολιτισμού . Ειδικότερα : 

Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού βιβλίου

    Το Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού βιβλίου απονέμεται εξ ημισείας και κατά πλειοψηφία στην κα Λίτσα Ψαραύτη για το βιβλίο με τίτλο «Η σπηλιά της γοργόνας» εκδ. Πατάκης και στον κο Βασίλη Παπαθεοδώρου για το βιβλίο με τίτλο «Χνότα στο τζάμι», εκδ. Κέδρος. 

Βραβείο Εικονογράφησης Παιδικού βιβλίου

    Το Βραβείο Εικονογράφησης Παιδικού βιβλίου απονέμεται εξ ημισείας ομόφωνα στην κα Μάρια Μπαχά για τη εικονογράφηση του βιβλίου με τίτλο «Όταν η πασχαλίτσα συνάντησε ελέφαντα»,

    εκδ. Λιβάνη και κατά πλειοψηφία στην κα Ζωή Κυτοπούλου για την εικονογράφηση του βιβλίου με τίτλο «Μια φορά και έναν καιρό».

Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά

    Το Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά απονέμεται εξ ημισείας και κατά πλειοψηφία στην κα Σοφία Γιαλουράκη για το βιβλίο με τίτλο «Τα πορτρέτα του Φαγιούμ και η μυστηριώδης μις Τζούλια»,     εκδ. Ερευνητές και στην κα Νένα Κοκκινάκη για το βιβλίο με τίτλο «Πηνελόπη Δέλτα - Η ζωή της σαν παραμύθι», εκδ. Αγκυρα .

    Ο βραχύς κατάλογος παιδικών λογοτεχνικών βιβλίων (δημοσιευμένων το έτος 2007 και κατατεθειμένων εμπρόθεσμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας), από τον οποίο επελέγησαν τα ανωτέρω βραβεία είναι ο ακόλουθος:

    1) «Το blog του Ευτύχη» συγγραφέας: Λένα Μερίκα, εκονογράφηση Γιώργος Δημητρίου, εκδ. Κέδρος

    2) « Ο θρύλος του Βουρκόλακα» συγγραφέας: Κυριάκος Μαργαρίτης, εκδ. Ψυχογιός

    3) Μια καρφίτσα και δύο αυτοκίνητα συγγραφέας: Γιώτα Φώτου, εικονογράφηση Πέγκυ Φούρκα, εκδ. Ψυχογιός

    4) «Σώστε την πόλη μας »συγγραφέας: Σταυρούλα Κάτσου - Καντάνη, εκδ. Ψυχογιός

    5) «Ο καιρός της σοκολάτας» συγγραφέας: Λότη Πέτροβιτς - Ανδρουτσοπούλου , εκδ. Πατάκης

    6) «Η σπηλιά της γοργόνας» συγγραφέας: Λίτσα Ψαραύτη ,

    εκδ. Πατάκης

    7) «Χνότα στο τζάμι »συγγραφέας: Βασίλης Παπαθεοδώρου ,

    εκδ. Κέδρος

    8) «Αν τ' αγαπάς ξανάρχονται»συγγραφέας: Βασιλική Νευροκοπλή , εικονογράφηση Νικόλας Ανδρικόπουλος, εκδ. Λιβάνη

    9) «Ταξίδι στη βασιλεύουσα» συγγραφέας: Ειρήνη Κατσίπη - Σπυριδάκη, εικονογράφηση Σπύρος Γούσης, εκδ. Κέδρος

    10) «Ο μπαμπάς μου ο καλός, μεγάλος γκρίζος λύκος» συγγραφέας: Φράνση Σταθάτου , εικόνες Χρήστος Δήμος, εκδ. Άγκυρα

    11) «Φιλία χωρίς όρια» συγγραφέας: Αγαθή Ποτουρίδου - Τσιάμη ,

    εκδ. Αρμός

    12) «Το αηδόνι της Ανατολής .Ιωάννης ο Χρυσόστομος» συγγραφέας: Ζωή Κανάβα, εκδ. Αρμός

    13) «Ποια είναι η Μαίρη Κρίστμας ;» συγγραφέας: Αντώνης Παπαθεοδούλου, εικόνες Στίβεν Γουέστ, εκδ. Μίνωας

    14) «Ο δρόμος που μας χώριζε» συγγραφέας: Λεία Χατζοπούλου - Καραβία , εκδ. Άγκυρα

    15) «Ο ψεύτης παππούς» συγγραφέας: Άλκη Ζέη , εικόνες Φωτεινή Στεφανίδη, εκδ. Κέδρος 

    Ο βραχύς κατάλογος βιβλίων γνώσεων για παιδιά (δημοσιευμένων το έτος 2007 και κατατεθειμένων εμπρόθεσμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας), από τον οποίο επελέγησαν τα ανωτέρω βραβεία είναι ο ακόλουθος: 

    1) «Η Σιρεφά και οι χαμένες νότες» συγγραφέας: Γιώργος Κωνσταντινίδης ,εικόνες Ευγενία Λογκβινόβσκα, εκδ. Άγκυρα

    2) «Μελωδένια πολιτεία» συγγραφέας: Νανά Κριεκούκη και 'Ελσα Νάκου , εικονογράφηση Λίσε - Λόττε Ίβερσεν, εκδ. Καλέντης

    3) «Τα πορτρέτα του Φαγιούμ και η μυστηριώδης μις Τζούλια» συγγραφέας: Σοφία Γιαλουράκη , εκδ. Ερευνητές

    4) «Πηνελόπη Δέλτα - Η ζωή της, σαν παραμύθι » συγγραφέας: Νένα Κοκκινάκη, εικόνες Δήμητρα Ψυχογυιού, εκδ. Άγκυρα

    5) «Μαρκ Σαγκάλ : Ο ακροβάτης του ονείρου : Marc Chagall (1887-1985)» συγγραφέας: Φίλια Δενδρινού, εκδ. Λιβάνη

    6) «Ένα απίθανο βιβλίο σύγχρονης ελληνικής τέχνης για παιδιά » κείμενα Άλκηστη Χαλικιά εκδ. Καλειδοσκόπιο

    7) « Μακρυγιάννης» συγγραφέας: Μαρίζα Ντεκάστρο , εκδ. Ερευνητές

    8) « Ζώα της Ελλάδας... στο κόκκινο» Ελένη Φατσέα εικονογράφηση Απόστολος Καραστεργίου, εκδ. Διάπλαση  

    Ο βραχύς κατάλογος εικονογράφησης παιδικού βιβλίου (δημοσιευμένων το έτος 2007 και κατατεθειμένων εμπρόθεσμα στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας), από τον οποίο επελέγησαν τα ανωτέρω βραβεία είναι ο ακόλουθος: 

    1) «Μια φορά και έναν καιρό» συγγραφέας: Αυγή Β. Παπάκου , εικονογράφηση: Ζωή Κυτοπούλου

    2) «Μια αγάπη, επτά χρώματα και ένας λύκος» Αργυρώ Πιπίνη- Μάρια Μπαχά , Κώστας Χαραλάς-Σοφία Βλαζάκη Χαρά Γιαννακοπούλου - Βασίλης Παπατσαρούχας , εκδ. Μεταίχμιο

    3) «Η εγγονή του Α? - Βασίλη» συγγραφέας : Αμάντα Μιχαλοπούλου εικονογράφηση: Σοφία Τουλιάτου, εκδ. Καστανιώτη

    4) «Το βατραχάκι που ήθελε να είναι νούφαρο» συγγραφέας: Ελίνα Μαρμαρίδου, εικονογράφηση: Πέτρος Μπουλούμπασης, εκδ. ΔΙΑ ΒΙΟΥ

    5) «Ο Φσσσσς, η Αμπατού και ένα αηδόνι» συγγραφέας: Βάλια Στεργιώτη, εικονογράφηση: Μυρτώ Δεληβοριά, εκδ. μικρή Μίλητος

    6) «Όταν η πασχαλίτσα συνάντησε ελέφαντα» συγγραφέας: Χρήστος Μπουλώτης ,εικονογράφηση: Μάρια Μπαχά, εκδ. Λιβάνη

    7) « Ο πόλεμος της χαμένης παντόφλας» συγγραφέας: Ευγένιος Τριβιζάς εικονογράφηση: Στίβεν Γουέστ, εκδ. Μίνωας 

    Υπενθυμίζεται ότι την Επιτροπή Απονομής Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου αποτελούν οι κ.κ.:

    1) Μερακλής Μιχάλης , Ομότιμος Καθηγητής του Παν/μίου Αθηνών και της Φιλοσοφικής Σχολής του Παν/μίου Ιωαννίνων, ως Πρόεδρος

    2) Αναγνωστόπουλος Βασίλης , Καθηγητής Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Παν/μίου Θεσσαλίας, ως Αντιπρόεδρος

    3) Μαλαφάντης Κων/νος, Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικής της Λογοτεχνίας του Παν/μίου Αθηνών, ως μέλος

    4) Καλλέργης Ηρακλής, Ομότιμος Καθηγητής Νεοελληνικής και Παιδικής Λογοτεχνίας του Παν/μίου Πατρών, Κριτικός Παιδικής Λογ/νίας, ως μέλος

    5) Ζαμπέλης Πέτρος, Εικονογράφος, ως μέλος

    6 )Κυριτσόπουλος Αλέξης, Ζωγράφος - Εικονογράφος, ως μέλος

    7)Τσιλιμένη Τασούλα, Μέλος ΔΕΠ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας - Τμήμα Σχολικής Εκπαίδευσης, ως μέλος

    8)Νικολοπούλου Αγγελική, συγγραφέας, Πανεπιστημιακός της Νεοελ. Φιλολογίας Παν/μίου Αθηνών και Δημοκρίτειου Πα/μίου Θράκης, ως μέλος

    9)Βαρελά Αγγελική, συγγραφέας, ως μέλος

via

15/12/08

Βραβεία λογοτεχνικής μετάφρασης 2008

Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2008 ανακοινώθηκαν χθες από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του ΥΠΠΟ.

Το Βραβείο Μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα απονεμήθηκε στον David Connolly για τη μετάφραση στα αγγλικά του έργου «Ωραίος σαν Ελληνας» του Νίκου Εγγονόπουλου (Εκδόσεις Υψιλον).

Το βραβείο Μετάφρασης έργου ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα απονεμήθηκε κατά πλειοψηφία στην Μαρία Παπαδήμα για τη μετάφραση του έργου «Το βιβλίο της ανησυχίας» του Μπερνάρντο Σοάρες (Εκδόσεις Εξάντας).

via

14/12/08

Ο Κούντερα είχε ανοίξει έναν λογαριασμό που περίμενε την ώρα του να εξοφληθεί

Του Δημητρη Νολλα

Τι θα κάνουμε με όλους εκείνους που υπήρξαν κομμουνιστές στα νιάτα τους και εξακολουθούν να ζουν ανάμεσά μας; Με όλους αυτούς που έζησαν, δούλεψαν, στήριξαν και ύμνησαν ένα καθεστώς ανελεύθερο, όπου η διαφορετική άποψη εξασφάλιζε εισιτήριο για το ψυχιατρείο, και συνεχίζουν να κυκλοφορούν ανάμεσά μας; Τι ακριβώς καλούνται να πληρώσουν; Και το ερώτημα, βεβαίως, δεν αφορά τους ανθρακωρύχους της Τσεχίας. Αυτοί, μετά το 1989, εντάχθηκαν στο καταναλωτικό χοιροστάσιο, αφού κατέθεσαν το σκαλπ της ψυχής τους, και τους αρέσει.

Το ερώτημα αφορά εκείνους που κατάφεραν να εκφράσουν την κόλαση του εικονικού παραδείσου που ανοιγόταν μπροστά μας, με αποτέλεσμα να έρθουν αντιμέτωποι με την καρδιά του συστήματος: με τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Γιατί ποιος νοιάζεται και γιατί με το τι έκανε 60 χρόνια πριν ένας νεαρός κομμουνιστής. Η προβολή μιας πράξης του στο σήμερα δεν μπορεί παρά να έχει στόχο τη σημερινή του στάση ζωής.

Το αστυνομικό μέρος της ιστορίας: αρχές της δεκαετίας του ’50, ένας 20χρονος φοιτητής, νέος κομμουνιστής και υπεύθυνος της φοιτητικής εστίας, στην οποία ζούσε, ανέφερε την παρουσία ενός παρείσακτου στους χώρους της, εκεί που ακόμη και οι συγγενείς-επισκέπτες των φοιτητών έπρεπε να δηλώνονται στην αστυνομία.

Σήμερα, 60 χρόνια μετά, ο Μίλαν Κούντερα εγκαλείται, επειδή επέδειξε ανικανότητα να διακρίνει στο πρόσωπο ενός Αμερικανού πράκτορα έναν «μαχητή της ελευθερίας» και να τον καλύψει. Και επιπλέον επέτρεψε να καταλυθεί το πανεπιστημιακό άσυλο, διστάζοντας να προτάξει τα στήθη του. Στην Τσεχοσλοβακία του 1950.

Στην καλύτερη καφκική παράδοση, το πρωθύστερο χτυπάει κόκκινο, καθώς ο Κούντερα δέχεται χτυπήματα απαξίωσης του πνευματικού του έργου, της ίδιας του της υπόστασης. Καμία συγχώρεση για ό, τι υπήρξε, και εδώ το ζητούμενο είναι να χτυπηθεί στο πρόσωπο του Κούντερα η δυναμική του έργου του. Ενός συγγραφέα που ήδη σε ανύποπτο χρόνο είχε καταγγείλει πως ο συγγραφέας σήμερα «δεν απευθύνεται πλέον ευθέως στο αναγνωστικό κοινό – πρέπει να επικοινωνήσει μαζί του μέσω ενός ημιδιαφανούς πέπλου που έχουν υψώσει τα ΜΜΕ». Εχοντας μιλήσει έτσι, εδώ και 25 χρόνια, και έκτοτε αποκλείοντας το νταραβέρι με τους δημοσιογράφους και τους «κλακαδόρους της τηλεόρασης», ο Κούντερα είχε ανοίξει έναν λογαριασμό που περίμενε την ώρα του να εξοφληθεί. Ο Κούντερα δεν «έπαιζε μπάλα» κι αν δεν ήταν αυτή η ιστορία, θα βρισκόταν κάτι άλλο να τον συνετίσει. Αν το πνεύμα του «παμπουστισμού» δεν είχε κατακλύσει την σύγχρονη κοινωνία, θα είχαν ήδη επιστρατευθεί στην περίπτωσή του ένα ροζ καλσόν και ένα ζευγάρι ψηλοτάκουνες γόβες. Το να καταγγέλλεις τους κομμουνιστές και τα πεπραγμένα τους, αλλά και την ίδια την ύπαρξή τους ως προσώπων που είχαν την ατυχία να γεννηθούν ανάμεσα στα τέλη του 19ου αιώνα και μέχρι τα μέσα του 20ού, και επέμεναν να υψώνουν ανάστημα στη λαίλαπα στην οποία παραδέρνουν πλέον οι πάντες, είναι όρος ύπαρξης του σημερινού συστήματος. Δεν αρκεί πως εκείνο το σύστημα κατέρρευσε σαν ολοζώντανη απόδειξη του αδιεξόδου του, πρέπει κι όσοι έζησαν εντός του να το αναθεματίσουν για να μην υπάρξει ούτε η ανάμνησή του. Οσοι υπήρξαν τότε, στο μισό του κόσμου, δεν έπρεπε να έχουν ζήσει. Ο Κούντερα δεν έπρεπε να υπάρχει, ήταν λάθος που γεννήθηκε. Η μουγγαμάρα της πνευματικής κοινότητας μπροστά στην πυρά. Οποιος φοβάται και τρομοκρατείται είναι έτοιμος να δεχτεί προστάτη. Ο τρόμος πρέπει να καλύψει τα πάντα, από τις φυσικές καταστροφές μέχρι την 11 Σεπτεμβρίου, ώστε οι προστάτες να κυριαρχήσουν. Η υπόθεση Κούντερα κι ο χειρισμός της είναι μάρτυρες.

via

13/12/08

Μια μέρα στην Ιστορία

Εχοντας πάρει μέρος ως διοικητής πυροβολαρχίας σ' όλες τις μάχες που έγιναν από το Οριόλ ώς την ανατολική Πρωσία και έχοντας τιμηθεί με τα μετάλλια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου και του Ερυθρού Αστέρα, ο Αλεξάντερ Ισαάγεβιτς Σολζενίτσιν (1918-2008) έκανε στη ζωή του ένα λάθος: αλληλογραφώντας με τον παιδικό του φίλο Ν. Ντ. Βιτκέβιτς, σχολίασε άσχημα τον Στάλιν. Τον συνέλαβαν το 1945 για να απελευθερωθεί εν τέλει το 1956, έχοντας στις αποσκευές του ανάμεσα σε άλλα κι ένα μεγάλο δώρο για την ανθρωπότητα, το «Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς» που μεταφράστηκε από τα γαλλικά πολύ παλαιότερα από τον Σ. Πατατζή, ενώ τώρα κυκλοφορεί σε νέα μετάφραση από τα ρωσικά του Δημ. Τριανταφυλλίδη, από τις εκδόσεις «Πάπυρος».

Το έργο είδε το φως της δημοσιότητας στην ΕΣΣΔ το 1962, όταν δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νόβι Μιρ» έπειτα από προσωπικές πιέσεις του Νικίτα Χρουστσόφ προς το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ, χωρίς αυτό να σημαίνει όμως ότι τα βάσανα του συγγραφέα είχαν τελειώσει. Μετά τη δημοσίευση του τέταρτου κατά σειρά διηγήματός του στο ίδιο περιοδικό το 1966, φρόντισαν οι κρατούντες να παραμείνει στο σκοτάδι επί είκοσι χρόνια.

Ομως η απονομή του Νόμπελ το 1970, έπειτα από εισήγηση του Φρανσουά Μοριάκ, τον έκανε διάσημο σ' όλο τον κόσμο, ανοίγοντας παράλληλα και τη σχετική πολεμική: ήταν ο Σολζενίτσιν ένας ακόμα αντικαθεστωτικός, όργανο της δυτικής προπαγάνδας ή μήπως όλα αυτά που περιέγραφε στο έργο του αντανακλούσαν την πραγματικότητα;
Η ιστορία έχει απαντήσει εδώ και πολύ καιρό στο ερώτημα, μένει ωστόσο η μαρτυρία, η έξοχη περιγραφή μιας ημέρας του πολιτικού κατάδικου Ιβάν Ντενίσοβιτς Σούχοφ, εμπνευσμένη από την παραμονή του συγγραφέα στο Ειδικό Στρατόπεδο του Εκιμπαστούζ στο βόρειο Καζακστάν, όπου δούλεψε ως απλός εργάτης, χτίστης και χύτης σε χυτήριο.

Ο Ιβάν Ντενίσοβιτς ή Ντενίσιτς, χαϊδευτικά όπως τον αποκαλούν οι άλλοι κρατούμενοι, ξυπνάει ένα χάραμα παγωμένος στο στρατόπεδο κι η πρώτη του έγνοια είναι να ράψει μέσα στο στρώμα του ένα τόσο δα κομματάκι ψωμί, μην το βρουν οι άλλοι πεινασμένοι και του το πάρουν.
Υστερα τρέχει και μηχανεύεται τεχνάσματα και εξυπηρετήσεις, πως θα κάνει το ένα και το άλλο, ώστε να μπορέσει ν' αγοράσει λίγο καπνό, να κερδίσει μία μερίδα σούπα παραπάνω, λίγο σαλάμι από το δέμα που έστειλαν σε κάποιον άλλο, να γλιτώσει απ' τον καιρό ώστε να μην ξεπαγιάσει. Κι όταν η μέρα τελειώνει και κάνει τον απολογισμό του, νιώθει κερδισμένος γιατί με τη ζωή που του έταξαν να κάνει δεν έχει άλλα όνειρα. Σκέφτεται πως θα είναι έγκλειστος ακόμα για δύο χρόνια, ωστόσο ξέρει πως το καθεστώς μπορεί να του ρίξει άλλα δέκα δίχως δίκη ή κι ακόμα πως μπορεί μεν να τον απελευθερώσουν να τον εξορίσουν όμως και να μην ξαναδεί ποτέ τον τόπο του.

Ηρωες και στο φόντο

Κι όλα αυτά γιατί; Διότι διαρκούντος του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου αιχμαλωτίσθηκε από τους Γερμανούς και κατάφερε να διαφύγει. Επιστρέφοντας στις γραμμές του, θεωρήθηκε αυτόματα κατάσκοπος, διότι πώς είναι δυνατόν να μπορέσει να ξεφύγει κάποιος από τους ναζί;
Εμβληματική στο βιβλίο είναι η περιγραφή της εργασίας των χτιστάδων του 104ου συνεργείου. Οπου ξεχνούν οι μάστοροι ότι εργάζονται υποχρεωτικά κι απολαμβάνουν τη δουλειά τους, την κάνουν συνειδητά, προκειμένου να τελειώσουν όλη τη λάσπη κινδυνεύουν να καθυστερήσουν ώς και στο προσκλητήριο με τις γνωστές συνέπειες.
Κι εμβληματικοί είναι και οι δευτεραγωνιστές, οι σύντροφοι του Σούχοφ, όπως τους περιγράφει ο Σολζενίτσιν, ήρωες κάποιοι του πολέμου, αθώοι του αίματος για το οποίο καταδικάστηκαν. Παράλληλα, υπάρχουν τα «καρφιά» και οι παρατρεχάμενοι της εξουσίας, ψηφίδες όλοι ενός συστήματος που κάποτε άλεθε ανθρώπους.

Ο τόμος κλείνει με τη διάλεξη που ο συγγραφέας έγραψε όταν του απονεμήθηκε το Νόμπελ. Βεβαίως δεν βρέθηκε ποτέ στη σουηδική πρωτεύουσα προκειμένου να τη διαβάσει, φοβούμενος ότι δεν θα του επέτρεπαν να επιστρέψει στην ΕΣΣΔ. Ετσι, το κείμενό της βγήκε λαθραία από την ΕΣΣΔ προκειμένου να τυπωθεί, ενώ πρώτη φορά δημοσιεύτηκε επίσημα στην πατρίδα του στο περιοδικό «Νόβι Μιρ» μόλις το 1989.
Κι ακριβώς σ' αυτή τη διάλεξη, αποτίοντας φόρο τιμής στους συντρόφους του της εξορίας, έγραφε: «Στο βήμα αυτό που δίνεται σε ένα συγγραφέα μόνο μία φορά όσο ζει, βρίσκομαι όχι ανεβαίνοντας τρία τέσσερα λιθόστρωτα σκαλοπάτια, αλλά ανεβαίνοντας εκατοντάδες, μπορεί μάλιστα και χιλιάδες απρόσιτα, απότομα, παγωμένα και σκοτεινά, όπου έμελλε να επιβιώσω, ενώ άλλοι που ίσως είχαν περισσότερο ταλέντο, πιο δυνατοί από εμένα, χάθηκαν».

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ

12/12/08

Ελληνική αρχαιότητα και σύγχρονη ελληνική ποίηση

Η ελληνική αρχαιότητα (μα και η ρωμαϊκή) αποτέλεσαν και εξακολουθούν να αποτελούν ως σήμερα την πηγή απ΄ όπου αρδεύεται τακτικά η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, καθώς και οι άλλες μορφές της νεοελληνικής τέχνης. Αυτός ο διάλογος με τον αρχαίο κόσμο δεν συνιστά αποκλειστικό προνόμιο των ελλήνων δημιουργών. Στο βασικό για το θέμα μας βιβλίο Η κλασική παράδοση.Ελληνικές και ρωμαϊκές επιδράσεις στη λογοτεχνία της Δύσης (ΜΙΕΤ, 1988) ο Gilbert Ηighet έχει καταγράψει πειστικά και διεξοδικά την παρουσία του κλασικού κόσμου στις νεότερες λογοτεχνίες. Στην εκμετάλλευση θεμάτων της αρχαιότητας και στην αναγωγή τους σε κοινούς λογοτεχνικούς «τόπους» έχουν προηγηθεί, από την εποχή της Αναγέννησης και εντεύθεν, οι συγγραφείς της Ευρώπης, με κύριους τροφοδότες τον Ομηρο, τους τραγικούς και λυρικούς ποιητές και τη μυθολογία. Ορισμένες νύξεις που θα επιχειρήσω να διατυπώσω στη συνέχεια περιορίζονται στον χώρο της νεότερης ελληνικής ποίησης με μια παραδειγματική περίπτωση ως άξονα και, βεβαίως, δεν εξαντλούν το θέμα· αποτελούν απλές υποθέσεις εργασίας ή ερωτήματα προς συζήτηση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το δημοφιλές λογοτεχνικό πρόσωπο του ομηρικού Οδυσσέα, που έχει διανύσει μεγάλη πορεία ως σήμερα σε ποικίλα κείμενα της Γραμματείας διαφορετικών γλωσσών, με επιφανέστερους σταθμούς τον Βιργίλιο, τον Δάντη, τον Τέννυσον, τον Τζέιμς Τζόυς και τον Εζρα Πάουντ. Η πορεία αυτή έχει εξεταστεί λεπτομερώς από τον W.Β. Stanford στο έργο του Τhe Ulysses theme.Α study in the adaptability of a traditional hero (Βlackwell, Οxford 1954). Η παρουσία του ίδιου θέματος, όπως και τα γενικότερα ίχνη της ελληνικής αρχαιότητας στη σύγχρονη ελληνική ποίηση, εντοπίζονται εντονότερα στους μείζονες ποιητές μας του 20ού αιώνα, οι οποίοι φαίνεται ευκρινώς να διατηρούν με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο έναν βαθύ και ουσιαστικό διάλογο. Αναφέρομαι στα ονόματα του

Κωστή Παλαμά, του Νίκου Καζαντζάκη, του Κ.Π. Καβάφη, του Αγγελου Σικελιανού, του Γιώργου Σεφέρη, του Οδυσσέα Ελύτη και του ώριμου Γιάννη Ρίτσου. Στους ποιητές αυτούς ο αρχαίος ελληνικός κόσμος δεν δανείζει απλώς από την πλούσια Γραμματεία του ονόματα, τραγικές ιστορίες ή ολόκληρα παραθέματα· η αναφορά στην αρχαιότητα δεν αποτελεί απλή, επιφανειακή ή επιδεικτική νύξη· συστήνεται ως ερέθισμα για να αναζητηθούν αναλογίες και ταυτίσεις παρελθόντος και παρόντος, να προκληθούν συσχετισμοί και διαχρονικές συνδέσεις, να φτάσουν ως τις μέρες μας τα πάθη και η πείρα των αρχαίων επικών, λυρικών και τραγικών ποιητών, καθώς και οι περίπλοκες, εξίσου ερεθιστικές και διδακτικές σχέσεις των προσώπων της μυθολογίας. Γιατί, όπως είναι γνωστό, κάθε ποιητής δεν είναι παρά ένας κρίκος σε μιαν εκτεταμένη και συνεχώς επεκτεινόμενη δημιουργική αλυσίδα· ένας κρίκος που συνδέεται άρρηκτα με τους προηγούμενους και, στην ευτυχέστερη περίπτωση, μπορεί να αποτελέσει και ο ίδιος σημείο αναφοράς για όσους ακολουθούν. Τούτη την ιδέα την έχει αποτυπώσει ο Κωστής Παλαμάς στους εναρκτήριους στίχους του ποιήματός του «Οι Πατέρες», από τη συλλογή Βωμοί:

Η Ελλάδα,αρχαία,παντοτινή.Μα κοίτα, και τη βρίσκεις του νέου μέσ΄ στο περπάτημα τη δύναμη του αρχαίου.

Πόσες φορές δε βλέπουμε στου νέου παιδιού το σείσμα, στου νέου παιδιού το λύγισμα,να σειέται,να λυγιέται μέσ΄ απ΄ του χρόνου τους βυθούς ο γέρος ο πατέρας.

Ο Παλαμάς, και πάλι, είχε πολύ έγκαιρα αντιληφθεί ότι η προσφυγή των ποιητών στα αρχαία πρότυπα δεν αποτελεί απλώς ιδεολογική αναγωγή (κάποτε και κατασκευή εθνικής ανωτερότητας και υπερηφάνειας), αλλά πως εμπεριέχει πλέον λογοτεχνικούς και ποιητικούς συμβολισμούς, πως κινείται σ΄ ένα άλλο, μεταφορικό επίπεδο. Ετσι, στο γνωστό δοκίμιό

του «Η σαφήνεια και η ασάφεια εν τη ποιήσει» (1895) θα αναρωτηθεί: «Μήπως λ.χ. πρόσωπα τινά και πράγματα εν τη Ομηρική ποιήσει, ως η Ελένη, ο Οδυσσεύς, η Κίρκη, το νηπενθές, το πλοίον των Φαιάκων, ο κήπος του Αλκινόου και τόσα άλλα, δεν προσηλώνουν τον νουν και δεν συγκινούν την καρδίαν όχι δι΄ όσων απλώς εκφράζουν μόνον, αλλά προ παντός, δι΄ όσων βαθέως υπονοούν, ως ποιητικά τουτέστι σύμβολα, και όχι ως πλάσματα μόνον;».

Οπαλαμικός Οδυσσέας ταυτίζεται με τη σύνεση και την ανδρεία, ενώ ο καζαντζακικός είναι ένας περίπου υπεράνθρωπος, φλογισμένος από αντίμαχες ιδέες και άγρια δίψα ζωής. Λίγα χρόνια πριν από την κυκλοφορία της αποθαρρυντικής για ανάγνωση λόγω έκτασης Οδύσειας του Καζαντζάκη (1938), ο Σεφέρης είχε εξανθρωπίσει τον ομηρικό ήρωα, απαλλάσσοντάς τον από υπερφυσικές ιδιότητες: « ήταν κι αυτός ένας άνθρωπος που πάλεψε μέσα στον κόσμο, με την ψυχή και με το σώμα », γράφει στο ποίημα «Πάνω σ΄ έναν ξένο στίχο» (1932). Από τα ποιήματα του Σεφέρη, εξάλλου, αναδύθηκε και αναδείχτηκε στη νεωτερική ποίησή μας και μια άλλη, πολύ ανθρώπινη φυσιογνωμία ομηρικής προέλευσης, η εμβληματική μορφή του αντιήρωα Ελπήνορα.

Πολλά χρόνια προτού αφοσιωθεί ο Καζαντζάκης στη σύνθεση της Οδύσειας, ένας άλλος, άγνωστος τότε ποιητής, προσπαθούσε στην Αλεξάνδρεια να ιχνηλατήσει μέσα από τα διαβάσματά του τη μοίρα και το τέλος του ομηρικού ήρωα μετά την επιστροφή του στην Ιθάκη, από εκεί δηλαδή που τον εγκαταλείπει ο Ομηρος. Στα 1894, σε μιαν εποχή που έχει ήδη αρχίσει να συνθέτει ομηρογενή ποιήματα, ο Καβάφης γράφει και κρατά στα συρτάρια του το πεζό κείμενο «Το τέλος του Οδυσσέως», αρκετά χρόνια προτού οδηγήσει τους αναγνώστες του με σχετική ποιητική ασφάλεια στο λιμάνι της δικής του «Ιθάκης». Είναι αξιοσημείωτο πως σε κανένα από τα ποιήματα ομηρικής εμπνεύσεως του Αλεξανδρινού δεν αναφέρεται ο Οδυσσέας, ενώ μνημονεύονται αρκετά ονόματα από την Ιλιάδα.

Το έργο του Σικελιανού βρίθει από αρχαιοελληνικά θέματα και η παρουσία του Ομήρου εντοπίζεται ήδη στον Αλαφροΐσκιωτο , με σαφή αναφορά στον Οδυσσέα, ενώ στο εκτενές ποίημα που επιγράφεται «Το τραγούδι της Καλυψώς», αναδημιουργούνται οι στίχοι του Ε της Οδύσσειας, που είχαν απασχολήσει και τον Παλαμά στο ποίημά του «Ραψωδία». Με το ίδιο θέμα, την πολυθρύλητη σχέση του Οδυσσέα με την Καλυψώ, σχέση που φαίνεται να αναθερμαίνει κατά καιρούς το ενδιαφέρον των ποιητών μας, ασχολήθηκε πρόσφατα και η Κική Δημουλά στο ποίημά της με τίτλο τον καβαφικό στίχο «Επέστρεφε και παίρνε με», στη συλλογή Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως (2007). Ο Ελύτης είναι στραμμένος περισσότερο προς τους λυρικούς ποιητές της αρχαιότητας και τον Ηράκλειτο· το όνομα του Οδυσσέα μνημονεύεται μία και μοναδική φορά στη συλλογή Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας , παρά το γεγονός ότι είναι πολλές οι ονομαστικές αναφορές στον ίδιο τον Ομηρο, από τον οποίον δανείζεται, παραθέτει και ενσωματώνει στους στίχους του αυτούσια ορισμένα αποσπάσματα της ομηρικής γλώσσας. Προς τους ήρωες των αρχαίων τραγωδιών στρέφεται ο Ρίτσος, σε μια από τις πιο ώριμες συλλογές του την Τέταρτη διάσταση, όπου παρελαύνουν ο Αγαμέμνων, ο Αίας, η Ελένη (προσφιλές θέμα και σε πολλούς άλλους ποιητές), η Ιφιγένεια, η Ισμήνη, ο Ορέστης, η Φαίδρα, ο Φιλοκτήτης, η Χρυσόθεμις.

Θ έμα προς περαιτέρω διερεύνηση παραμένει η μάλλον ισχνή παρουσία του αρχαιοελληνικού κόσμου στην ποίηση της μεσοπολεμικής ομάδας των νεοσυμβολιστών ποιητών μας, όπως και των μεταπολεμικών ποιητικών γενεών. Μια από τις αξιομνημόνευτες εξαιρέσεις είναι η εμμονή του πρόσφατα χαμένου ποιητή Σταύρου Βαβούρη στην ποιητική εκμετάλλευση του μύθου των Ατρειδών. Ανέλπιστο και πολύ πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του Κύπριου Γιώργου Μοράρη· στη συλλογή του Ροσμαρίνος(Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008) τα πλείστα ποιήματα έχουν αρχαιοελληνικά θέματα.

Σ΄ αυτή τη σύντομη και εντελώς ενδεικτική αναφορά ονομάτων δεν συνυπολογίζω αρχαιόθεμα ποιήματα νεοτέρων, τα οποία περνούν μέσα από τους καβαφικούς διαδρόμους. Εκκρεμές, πάντως, παραμένει το εύλογο ερώτημα: η αρχαιογνωσία του συνόλου των ποιητών μας, όπως προβάλλεται, έντονα ή αμυδρά στο έργο τους, ανταποκρίνεται, άραγε, σε ουσιαστική αρχαιομάθεια;

Δημήτρης Δασκαλόπουλος (Ποιητής, Βιβλιογράφος)

(C) ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΛΕΒΑΔΕΙΑΣ
Κάδμου 7 & Δαιδάλου
Λιβαδειά 32100
τηλ. 22610.89970
fax 22610.81028