Λέσχες Ανάγνωσης σε σχολεία μας, πρότυπο για τους Βρετανούς

Η συνήθεια δεκάδων μαθητών γυμνασίου και λυκείου σε όλη τη χώρα να συναντιούνται, εδώ και πέντε χρόνια, εθελοντικά στον ελεύθερο χρόνο τους και να συζητούν με αφορμή ένα βιβλίο για τη σχέση της λογοτεχνίας με τα μαθηματικά και άλλες επιστήμες φαντάζει αντιδημοφιλής. Να, όμως, που δεν είναι.

Η Λέσχη Ανάγνωσης του 3ου Γυμνασίου Θέρμης Θεσσαλονίκης μελετά φέτος τα «Πυθαγόρεια Εγκλήματα» του Τεύκρου Μιχαηλίδη. Στη φωτογραφία, οι δύο καθηγήτριες Χρυσούλα Βαρδαλή και Κατερίνα Κύρκα και οι 15 μαθητέςΕκατοντάδες είναι πια οι Λέσχες Ανάγνωσης που λειτουργούν με εντυπωσιακή επιτυχία σε γυμνάσια και λύκεια όλης της χώρας, από το Σουφλί ώς τη νότια Κρήτη και από την Κύπρο ώς την Ηγουμενίτσα. Δημιουργήθηκαν από τη μη κερδοσκοπική, εθελοντική ομάδα ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ με πρωτοβουλία των μαθηματικών και συγγραφέων Απόστολου Δοξιάδη και Τεύκρου Μιχαηλίδη και του καθηγητή Πέτρου Δελαπόρτα.

«Είχα πάντα μεγάλο ενδιαφέρον για τη σχέση της αφηγηματικής με τη μαθηματική σκέψη. Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης, ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση, είχε την ευκαιρία να προτείνει και να κουβεντιάσει με τους μαθητές του για βιβλία όπως τον δικό μου, "Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ" ή το "Θεώρημα του Παπαγάλου" του Ντενί Γκετζ», λέει ο Απ. Δοξιάδης για τις αφορμές που γέννησαν την ιδέα για τις Λέσχες Ανάγνωσης.

Την πρώτη χρονιά απευθύνθηκαν σε ανοιχτόμυαλους εκπαιδευτικούς, σε είκοσι σχολεία στον Πειραιά. Μαζί άρχισαν να επιλέγουν τις λίστες με τα βιβλία, να συγκροτούν προγράμματα, να συναντιούνται κάθε βδομάδα. Κανείς δεν φανταζόταν, τότε, την επιτυχία του εγχειρήματος. Η ζωντάνια και η πρωτοτυπία του έχει πια και διεθνή απήχηση. Φέτος θα έρθουν στην χώρα μας και Αγγλοι παρατηρητές για να το παρακολουθήσουν και να μεταφέρουν την ελληνική εμπειρία σε αγγλικά σχολεία.

Με αφορμή τα πέμπτα της γενέθλια, η ομάδα ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ οργανώνει και μια σειρά εκδηλώσεων στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς. Με πρώτη την αποψινή (7 μ.μ.) όπου οι Απ. Δοξιάδης και Τ. Μιχαηλίδης θα αναπτύξουν το θέμα: «Μαθηματική Λογοτεχνία: μύθος ή πραγματικότητα;».

Μια τυπική Λέσχη Ανάγνωσης φέρνει, συνήθως, κοντά 12 με 20 παιδιά. Οι μαθητές επιλέγουν για συζήτηση ένα βιβλίο από μια προϋπάρχουσα λίστα. Τις περισσότερες φορές ο ρόλος των καθηγητών είναι συντονιστικός, γεγονός που ενθαρρύνει ένα αίσθημα ελευθερίας στην ανάπτυξη των ιδεών.

«Από μια πρόχειρη στατιστική διαπιστώνουμε ότι το ένα τρίτο των παιδιών έρχονται στις Λέσχες Ανάγνωσης από ένα ενδιαφέρον για τη μαθηματική επιστήμη, ένα άλλο ποσοστό από την αγάπη τους για το διάβασμα και τη λογοτεχνία κι ένα μικρότερο για την καλή παρέα», επισημαίνει ο Απ. Δοξιάδης.

Το 50% των Λεσχών Ανάγνωσης βρίσκεται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ τα δημόσια σχολεία συμμετέχουν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό και με ποσοστό περίπου 80%. Ολα εξαρτώνται, βεβαίως, από το μεράκι ορισμένων φωτισμένων εκπαιδευτικών. Ετσι, μια πόλη 3.000 κατοίκων όπως το Σουφλί μπορεί να έχει μέχρι και τρεις Λέσχες Ανάγνωσης και μια άλλη με 50.000 κατοίκους καμία.

Πέρα από τον ενθουσιασμό, ο Θαλής και οι Φίλοι του συναντούν την αδιαφορία και σε κάποιες περιπτώσεις τον «πόλεμο». Ακόμα και από διευθυντές σχολείων ή μαθηματικούς, οι οποίοι θεωρούν ότι τα παιδιά που συμμετέχουν αποσπώνται από το σχολικό διάβασμα ή απομακρύνονται από την καθιερωμένη άποψη περί δυσκολίας των μαθηματικών.

Ποια είναι τα θέματα που εξάπτουν περισσότερο τη φαντασία των μαθητών;

«Οι πιο γοητευτικές έννοιες για τα παιδιά είναι η έννοια του απείρου, της μη πληρότητας, των ορίων της λογικής, ζητήματα που θα λεγε κανείς ότι στη φιλοσοφική τους διάσταση είναι τα μαθηματικά του Πλάτωνα», τονίζει ο Απ. Δοξιάδης. Και διαπιστώνει: «Ενα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα της παιδείας είναι ότι δεν απευθύνεται στην ανάγκη των παιδιών να εμβαθύνουν».

* Πληροφορίες στο σάιτ www.thalesandfriends.org/gr

Καινοτομίες και επεκτάσεις

Η ομάδα δεν επαναπαύεται στη μέχρι τώρα καλή πορεία της. Επεκτείνει το πρόγραμμα στις Λέσχες Ανάγνωσης και σε δημοτικά σχολεία, ενώ δημιουργεί και ανάλογες Λέσχες Ανάγνωσης Ενηλίκων.

Υπάρχουν κι άλλες καινοτομίες. Η θεματική των βιβλίων άρχισε να διευρύνεται πέρα από τα μαθηματικά, να εμπλουτίζεται και με αναγνώσεις βιβλίων όπως τις ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς του Κόναν Ντόιλ, τους «Λαβύρινθους» του Μπόρχες, την «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» του Λιούις Κάρολ, το «Μόμπιους Ντικ» του Κρούμεϊ κ.ά. Να διερευνά ακόμα και τη σχέση της μαθηματικής σκέψης με την αστυνομική λογοτεχνία.

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΡΟΥΖΑΚΗ