Το ανέκδοτο εφηβικό έργο του Κωστή Παλαμά

• Στα άδυτα του αρχείου του Δρομοκαΐτειου Ψυχιατρικού Θεραπευτηρίου ανακαλύφθηκε ένας πραγματικός θησαυρός για τα ελληνικά γράμματα. Aνέκδοτα ποιήματα του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά προς τον ανεκπλήρωτο εφηβικό του ερώτα, την Ισαβέλλα Aννινου

• Το ιστορικότερο και μεγαλύτερο Ψυχιατρικό Θεραπευτήριο της χώρας, το Δρομοκαΐτειο, είχε την τύχη αρκετά χρόνια τώρα, να διοικείται από τον, φιλόλογο-συγγραφέα κ. Νικόλαο Τσική. Λόγιος καθώς ήταν, αναζήτησε το Αρχείο του Νοσοκομείου γνωρίζοντας ότι εκεί είχαν νοσηλευθεί εξέχουσες μορφές των Γραμμάτων, των Τεχνών και της Επιστήμης. Οι έρευνές του όλα αυτά τα χρόνια ήταν ιδιαίτερα σημαντικές. Η πρόσφατη ανακάλυψή του όμως είναι από τις πολυτιμότερες, καθώς οι ιστορικοί της Νεοελληνικής Γραμματείας θα πρέπει στο εξής να τη συμπεριλαμβάνουν σε κάθε νέο τόμο που θα αφορά τη ζωή και το έργο του Κωστή Παλαμά.

• Κατά τη συνάντησή μας στο γραφείο του ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος: «Είναι αυτονόητη η σημασία της ανεύρεσης και παρουσίασης ανέκδοτων λογοτεχνικών έργων. Πιστεύω πως θα ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον κόσμο να πληροφορηθεί, πού και πώς βρέθηκαν τα κείμενα αυτά. Υπηρέτησα άμισθος και υπηρετώ χωρίς οποιαδήποτε εργασιακή σχέση στο ιστορικό φιλανθρωπικό δημιούργημα της ανθρωπιάς του Χιώτη Ζωρζή Δρομοκαΐτη, το οποίο παλαιότερα ονομαζόταν Δρομοκαΐτειον Θεραπευτήριον και προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες συνεχώς από το 1887. Οπως είναι σύνηθες στην ελληνική πραγματικότητα, υπήρχε εκεί ογκωδέστατο αρχείο ποικίλου περιεχομένου με μεγάλες και συχνά ανεπανόρθωτες φθορές αλλά και με πάρα πολλές απώλειες "ατάκτως ερριμμένον και ουδέν χρήσιμον".

• Αυτό το Αρχείο θέλησα και θεώρησα καθήκον μου να περισώσω και να τακτοποιήσω κατά το δυνατόν. Με την ευσυνείδητη και ανιδιοτελή εργασία εκλεκτού και προικισμένου υπαλλήλου του Δρομοκαϊτείου, του Παναγιώτη Πικιού, η προσπάθεια ευοδώθηκε και εκτός από τον καταρτισμό και την ίδρυση αξιόλογου Νοσοκομειακού Μουσείου εντός του Νοσοκομείου καταρτίσθηκε, χωρίς ακόμη να ολοκληρωθεί, Αρχείο σημαντικών και ποικίλου περιεχομένου εγγράφων, τα οποία, αφού συντηρούνται δεόντως, αρχειοθετούνται κατά χρονολογική σειρά με αρχή το 1886. Εχουμε φθάσει στο έτος 1921 και στον 21ο τόμο.

• Κατά την έρευνα αυτή και αφού είχε ανακαλυφθεί το έγγραφο εισαγωγής και το αποβιωτήριο του Γεωργίου Βιζυηνού, ο σταυρός του τάφου του Ρώμου Φιλύρα (ετάφη εντός του θεραπευτηρίου) και άλλα πολλά, μια άλλη ευχάριστη έκπληξη ακολούθησε. Παρακάλεσα τον προσεκτικό υπάλληλο να ερευνήσει για ορισμένο σκοπό το Αρχείο των περιουσιακών στοιχείων του Δρομοκαϊτείου και κατά τη διάρκεια της έρευνάς του αντίκρισε κάποια εντελώς ξένα προς το ερευνώμενο Αρχείο χειρόγραφα. Τα ξεδίπλωσε και είδε με πολλή χαρά ότι ήταν ποιήματα και μάλιστα ορισμένα εξ αυτών του Κωστή Παλαμά. Μου τα παρέδωσε για τα περαιτέρω και αυτά τα χειρόγραφα έχω τη χαρά να σας τα παρουσιάζω».

• Οση ώρα μιλά ο Πρόεδρος του Δρομοκαΐτειου, το βλέμμα του δεν φεύγει πάνω από τα χειρόγραφα του Κωστή Παλαμά, θαρρείς και φοβάται μη τυχόν και χαθούν από το οπτικό του πεδίο. Τα κρατά στα χέρια του με ιδιαίτερη στοργή και σεβασμό σαν να είναι τα χαρτιά ανθρώπινες ψυχές. Του αποκαλύπτω τη σκέψη μου και μου απαντά μ’ ένα χαμόγελο όλο νόημα: «Μα είναι ψυχές τα χαρτιά. Να, αυτό εδώ είναι η ψυχή του Παλαμά, εσείς τι λέτε, δεν είναι;».

• Συμφωνώ μαζί του και καθώς μου τα δίνει να τα πιάσω στα χέρια μου, συνεχίζει: «Από έρευνα στο σχετικό Αρχείο διεπίστωσα ότι τα χειρόγραφα τα πήρε μαζί της κατά τον εγκλεισμό της στο Δρομοκαΐτειο, μiα ασθενής η οποία καταγόταν από την Κεφαλλονιά και είχε στενή συγγενική σχέση με την αρχοντική οικογένεια των Αννίνων. Επίσης ανακάλυψα ότι στον ίδιο χώρο νοσηλεύθηκε από τις 14 Αυγούστου του 1923 έως τις 13 Οκτωβρίου του ιδίου έτους "ότε απολυθείς ιαθείς" ο Απόστολος Γερασίμου Αννινος "ετών 60, εκ Σκάλας Κεφαλληνίας", τον οποίον οδήγησε στο Δρομοκαΐτειο ο αδελφός του, Επαμεινώνδας.

• Στο Δρομοκαΐτειο νοσηλεύθηκε και η Ελένη Μιχαήλ Αννίνου, "ετών 17, άγαμος, εξ Αργοστολίου Κεφαλληνίας". Εισήχθη το 1919. Τα χειρόγραφα αυτά η Ελένη Αννινου τα είχε φέρει μαζί της ως καύχημα και φυλαχτό, τα οποία έμειναν στο Δρομοκαΐτειο, όπως έμειναν και διάφορα αντικείμενα ασθενών, ρολόγια τσέπης, δαχτυλίδια, ταυτότητες, αναπτήρες κ.ά., τα οποία έχουν συγκεντρωθεί και εκτίθενται στο Νοσοκομειακό Μουσείο. Η Ελένη Αννινου ήταν απόγονος ή του Απόστολου ή του Επαμεινώνδα Αννινου, των οποίων αδελφή υπήρξε η ενάρετη Ισαβέλλα, που κυριαρχεί στα δημοσιευμένα ποιήματα, και όλοι αυτοί με τον Παλαμά ήσαν περίπου συνομήλικοι. Τα ευρήματα βρέθηκαν σε καλή κατάσταση, είναι ευανάγνωστα και σε ορισμένα σημεία παρουσιάζουν δυσκολίες που με λίγη προσοχή όμως ξεπερνιούνται».

• Παρατηρώντας το παλαιότερο χειρόγραφο με ημερομηνία 31 Δεκεμβρίου 1876, διαπιστώνω πως υπάρχουν δύο ποιήματα ένα με υπογραφή ?Κωστής Μιχαήλ Παλαμάς? κι ένα άλλο με "Ωρίων". Μάλιστα διακρίνονται και τα δυο τους για την ακροστιχίδα τους, όπου σχηματίζεται από το πρώτο γράμμα κάθε στίχου το όνομα ΙΣΑΒΕΛΛΑ. Την απορία μου, ποιος είναι ο Ωρίων, τη λύνει ο κ. Τσικής: «Πρόκειται για τον ποιητή Νίκο Καμπά, που γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1857 και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 1939. Είχαν γνωριστεί με τον Παλαμά σε κάποιο φοιτητικό σύλλογο, έγιναν αγαπημένοι φίλοι και συγκατοίκησαν ένα χρόνο σε μικρό οίκημα της οδού Ασκληπιού. Ποια ήταν όμως η Ισαβέλλα, η «λατρευομένη, πάναγνος, μυρόεσσα, ακμαία» που «άνθη φύονται και ρόδα εις τα βήματά της»;

• Ασφαλώς είναι η Ισαβέλλα Αννινου και ο Παλαμάς ως γνωστόν είχε φιλικές σχέσεις με την οικογένεια Αννινου. Το λέει ο ίδιος το 1936, σε ερώτηση του Δημ. Λουκάτου: «-Πήγατε ποτέ Κεφαλονιά; -Ναι, πήγα, ήμουν όμως μικρός. Μαθητής Γυμνασίου, θα ήταν το 1876. Ημουν ώς 16 χρονών. Είχα φίλον εκεί τον Επαμεινώνδα Αννινο. Εμεινα στ’ Αργοστόλι ολόκληρο το καλοκαίρι. Μα δεν θυμάμαι λεπτομέρειες».

• Εκεί, φαίνεται, γνώρισε ο έφηβος Παλαμάς την Ισαβέλλα με τις περίσσιες αρετές και γοητεύτηκε. Ακολούθως τη γνώρισε και στον Νίκο Καμπά κι έτσι εξηγείται ο παιγνιώδης ποιητικός διαγωνισμός μεταξύ των δύο φίλων. Το πρώτο χρονολογικά ποίημα του Παλαμά είναι λυρικό και γράφτηκε με ερέθισμα έμπνευσης την Ισαβέλλα. Το δεύτερο όμως, το μεγάλο, γράφτηκε για να ανακοινωθεί ο έρωτάς του προς αυτήν και είναι εξομολογητικό. Ημερομηνία έχει «Αθήνα, 10 Οκτωβρίου» δίχως αναγραφή έτους, αλλά μάλλον χρονικά είναι το δεύτερο, γιατί το τρίτο είναι στις 31 Δεκεμβρίου 1877 όπου εκεί φαίνεται ότι η Ισαβέλλα δεν απέρριψε την εξομολόγησή του γι’ αυτό κι έχει τίτλο ?Τη Καλή Ισαβέλλα» κι ο Παλαμάς τη ραντίζει με «χρυσά χαρίσματα» και άλλα πολλά.

• Θα πρέπει ακόμα να αναφέρουμε για όσους δεν το γνωρίζουν, πως ο Παλαμάς υπήρξε ιδιαίτερα ερωτικός άνθρωπος, η δε σύζυγός του, Μαρία Βόλβη Παλαμά, που ήταν παρούσα κάποτε σε μια συνέντευξή του, τον πείραξε λέγοντάς του: «Ξεχνάς να πεις πως ήσουν ερωτευμένος με όλα τα κορίτσια του Μεσολογγιού». Ο Παλαμάς τότε, με ειλικρίνεια της απάντησε: «Ερωτευμένος; Ναι, πάντα ήμουν ερωτευμένος».

• Αποχαιρετώ τον Πρόεδρο του Δρομοκαΐτειου και καθώς βγαίνω στο προαύλιο με τους ασθενείς να λιάζονται κάτω από τον ανοιξιάτικο ήλιο, αναλογίζομαι πόσα άραγε μυστικά να κρύβονται ακόμα στα 14.000 στρέμματα που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο και ιστορικότερο ψυχιατρείο της χώρας. Ούτως ή άλλως, όπου κι αν κοιτάξεις έχει πολλά να σου διδάξει.

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Ισην έχεις προς αγγέλους της ψυχής την καλλονήν.
Σωφροσύνην δέ και χάριν απροσποίητον κι αγνήν.
Ανθη φύονται και ρόδα είς τα βήματά σου κόρη
Βλέμμα έν σου δέ φιλτάτη στέλλει τόν θνητόν στα όρη.
Ευλογημένη πάντοτε η μήτηρ πού σ’ εγέννα
Λαμπρόν δ’ έστω το μέλλον σου και μειδιών σε σένα.
Λόγοι πικροί ουδέποτε τα ώτα σου να πλήξουν
Αγνά δέ και ευδαίμονα τα έτη σου να λήξουν.

Ιδέ εις ένα ίασμον τήν συμπαθή μορφήν σου
Σύ και εκείνος αδελφήν δυάδα παριστάτε
Αυτού το μύρον το γλυκύ στολίζει την ψυχήν σου
Βαθέως εν τή όψει σου ή χάρις του πλανάται.
Είθ΄ εις ιάσμου άρωμα να ρέη η ζωή σου,
Λατρευομένη, πάναγνος, μυρόεσσα, ακμαία
Λαμπράν ψυχήν να ενδυθούν οι πόθοι της ψυχής σου,
Αγιος νύμφης στέφανος να στέψει σε, ω νέα..

Ωρiων
Αθήνα, τη 31 Δεκεμβρίου 1876 Κ.Μ.Π.

ΤΗ ΚΑΛΗ ΙΣΑΒΕΛΛΑ
Διά την πρώτην του έτους
Νεράιδα ήθελα νάμουνα να καταιβώ σιμά σου
Τη νύχτα αυτή, σαν όνειρο γλυκό, να σε κοιμίσω,
Να σκύψω σά μητέρα σου, ν’ ανοίξω την καρδιά σου,
Να ιδώ τι θέλει, τι διψά, αυτό να της χαρίσω.
Η Ευτυχία νάμουνα γι’ αυτή τη νύχτα μόνο
Να’ ρχόμουν, με χαρίσματα χρυσά να σε ραντίσω,
Το γέλοιο μου το αθάνατο ΄ς το στόμα σου ν’ αφήσω,
Κι’ ολόδροση να σηκωθής, σαν τον καινούριο χρόνο.
Μά τώρα εγώ φτωχή καρδιά, με τί να στεφανώσω,
Ποιο να ταιριάσω χάρισμα, ‘ς τά εύοσμα σου νιάτα;
Άχ! μόνο μια φτωχή ευχή, δεν έχω άλλο να δώσω:
Πάντα να βλέπης άνοιξι ‘ς του βίου σου τη στράτα!
31 Δεκεμβρίου 1877 Κ.Μ.Π.

ΤΗ ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΙ Ισαβέλλα Αννίνου

Ι
Εντός εμού ενίοτε αισθάνομ’ άγνωστον τι
Συναίσθημα ενδόμυχον, βαθύ, αόριστον τι,
Ηδύτητα ανέκφραστον εντός εμού ενσπείρον,
Κι’ εις ρεμβασμούς το πνεύμα μου και σκέψεις επίσυρον.
Είναι ωραία η στιγμή αυτή του πνεύματός μου.
Το σύμπαν νέον, έκλαμπρον παρίσταται εμπρός μου
Ως να μετέχω φύσεως αλλοίας, ουρανίας,
Εις ξένον κόσμον φέρομαι μεστός ευδαιμονίας.
Ηρέμα τότε και δειλώς λαμβάνουσα γραφίδα,
Υπείκουσα εις μακρινήν, αόριστον ελπίδα,
Γραμμές εμμέτρους συνεχώς η χειρ μου εγχαράττει,
Ενώ μ’ εμπνέει άνθος τι η ύπαρξις φιλτάτη.
Δεν έχουν αι γραμμαί αυταί λαμπρότητας, πυρ, κάλλη.
Είν’ ασθενή δοκίμια, θερμή μόνον αιθάλη.
Δεν είναι αυταί ισχυραί και πλούσιαι ποιήσεις,
Αλλ’ όμως της καρδίας μου εισίν αι συγκινήσεις.
Γνωρίζω το αδέξιον αυτών και την πτωχείαν,
Και δη τας κατεδίκασα εις μόνωσιν, σκοτίαν.
Και δειλιών τρέμω το φως και το τυπογραφείον,
Μη προδοθή το μέτριον των ατυχών τεκνίων...

ΙΙ
Αλλ’ έστιν ότε λύεται η τόση μου δειλία,
Και την καρδίαν μου πληροί ακτίς ελπίδος μία·
Αλλ’ ευθαρσής ενίοτε του στίχους μου προβάλλω
Προ ευαισθήτων καρδιών, κι’ υπό δειλίας πάλλω.
Δεν θέλω γέρων έμπλεως σχολαστικής σοφίας
Να κρίνει τας παραφοράς, τους πόθους της καρδίας.
Ο γέρων θεωρών εγγύς την πεπρωμένην κλίνην
Τους κρίνει με την κρυεράν του γήρως του γαλήνην.
Τω φαίνονται προσοποιητοί, ψυχροί, παρηλ(λ)αγμένοι
Τω νέων οι σφοδροί παλμοί, οι έρωτες των νέων
Προ των στροφών των δύστροπος, βεβαρυμένος μένει,
Χασμάται· -εις την παρακμήν ουδέν φαίνετ’ ακμαίον-.
Θέλει στο πυρ επί πυράς να τίθηται η νεότης.
Νομίζει την νεότητα ότι ευστόχως κρίνει.
Ποθώ την τρυφερότητα να κριν’ η τρυφερότης.
Σάλον σφοδρόν, πλήρη ζωής, μισεί νεκρά γαλήνη.

ΙΙΙ
Συ δύνασαι τους στίχους μου καλλίτερον να κρίνης,
Και επ’ αυτών το βλέμμα σου βαθύτερον να τείνης.
Πολύ εις την καρδίαν σου τη συμπαθή ελπίζω,
Κι εις την παρθένον σου ψυχή τους λόγους μου στηρίζω
Πίστευσον, νέα, πίστευσον· καρδίαι, ναι, καρδίαι
Πρέπει να κρίνουν ποιητάς ν’ αναγιγνώσκουν στίχους,
Παρά διάνοι’ εμβρίθεις, διάνοιαι βαθείαι.
Ναι· αι καρδίαι εννοούν παλμούς τους ενδομύχους.
Και οι ποιηταί ουχί προς νους, λαλούσι προς καρδίας
Των καρδιών των ψάλλοντες παλμούς και τρικυμίας.
Καρδίαν ποία πλάσματα ωραιοτέραν έχουν,
Οποία το μυστήριον το τιμαλφές κατέχουν
Που εννούν του ποιητού τας εξομολογήσεις
Κι’ αισθάνονται του έρωτος τας θείας συγκινήσεις·
- Η κόρη, μ’ απαντά το παν, η κόρη, η παρθένος,
Του Πλάστου τ’ αριστούργημα, των ποιητών ο αίνος
Και είσαι κόρη... ευμενώς εμπρός των στίχων κλίνε,
Προ αθυρμάτων παιδικών ολίγην ώραν μείνε,
Γαλούχημα της μουσικής, της αρμονίας μύστις,
ιεροφάντις συμπαθής της τέχνης της καλλίστης.
Γνωρίζεις τι η μουσική γεννά και τι εμπνέει,
Που οδηγεί και ανυψοί, είτε γελά ή κλαίει;
Εάν, ως λέγουν, άλλοτε τους λίθους συνεκίνει,
Εις της παρθένου την ψυχήν τι δωρεάς εγχύνει;
Πίστευε, νέα, πίστευε· εάν μυστηριώδης
Χάρις, αιγλήεσσα, κοσμεί το λείον πρόσωπόν σου,
Οπόταν πρόθυμος, κομψή, γελόεσσα, οιστρώδης,
Αβρούς δακτύλους οδηγείς επί το κύμβαλόν σου,
Της μουσικής ειν’ εκλεκτόν η χάρις αυτή δώρον
Ευνοίας ούτω άριστον σοι αποτίει φόρον.

ΙV
Αλλ’ είναι στίχοι παιδικής χειρός και απειρίας,
Ουδ’ εντυπώσεις προκαλούν ευνοϊκάς, βαθείας.

V
Αν διατρέξης τας στροφάς μετά ευαρεσκείας,
Και σου φανούν αυταί καιρού ολίγης απωλείας
Αντάξιαι· αν δυνηθούν μικρόν να σ’ εξεγείρουν
Ενδιαφέρον ένδον σου μικρόν να διεγείρουν
Αν με πονέσης πάσχοντα κι’ ερώντα μ’ ελεήσης,
Γνωρίζεις ποίαν άρρητον χαράν θα μοι δωρήσεις;
-Πίστευσον, νέα, πίστευσον. Της δάφνης ανταξία
Κόρης ευμούσου δι’ εμέ επιδοκιμασία.
Και τότε χάριν δι’ εμέ μεγάλην θα αιτήσω,
Και άφες την επίτευξιν εκείνης να ελπίσω.
Προ του κυμβάλου σου αβρόν εν μέλος να ρυθμίσης,
Κ’ εμοί εμπρός σου μένοντι πτέρυγας να δωρήσης...

Αθήνα, 10 Οκτωβρίου Κ. Π. Παλαμάς

via

Πρώτο βραβείο λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επιτροπές συστάθηκαν σε 12 χώρες για την επιλογή συγγραφέων.

Οι επιτροπές που θα επιλέξουν τους νικητές του Βραβείου Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2009 συστάθηκαν στις 12 χώρες που θα συμμετέχουν στον πρώτο γύρο του βραβείου. Σκοπός του βραβείου είναι να βγάλει στο προσκήνιο τη δημιουργικότητα, τη ποικιλομορφία και τον πλούτο της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, καθώς και να προωθήσει την λογοτεχνία στην Ευρώπη.

Την ευθύνη της οργάνωσης της διαδικασίας επιλογής την έχει η κοινοπραξία των Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Βιβλιοπωλών (EBF), Συμβούλιο Ευρωπαίων Συγγραφέων(EWC) και η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Εκδοτών (FEP).

Το βραβείο συγχρηματοδοτείται από το Πολιτιστικό Πρόγραμμα της ΕΕ, και από την εν λόγω κοινοπραξία, και απευθύνεται σε νέα ταλέντα. Τα βραβεία θα απονέμονται για τρία χρόνια, από το 2009 έως το 2011, έτσι ώστε να βρεθεί μέχρι το τέλος της περιόδου ένας νικητής από κάθε μία από τις 34 χώρες που συμμετέχουν στο Πολιτιστικό Πρόγραμμα της ΕΕ. Χώρες του πρώτου γύρου είναι η Αυστρία, η Κροατία, Η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Λιθουανία, η Νορβηγία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία και η Σουηδία.

Η τελετή απονομής του βραβείου θα γίνει στο τέλος της Διάσκεψης του Πολιτιστικού Προγράμματος και θα προηγηθεί του Φόρουμ του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

Περισσότερες πληροφορίες (στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά) διατίθενται στους εξής δικτυακούς τόπους:

Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Πολιτισμός – το βραβείο

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Πολιτισμός – Διάσκεψη για το Πολιτιστικό Πρόγραμμα

Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Πολιτισμός – αναπτύξεις της πολιτικής

via

Φωτογραφικά στιγμιότυπα από την εκδήλωσή μας Αφιέρωμα στη Δημοτική Ποίηση

Eκδήλωση – αφιέρωμα στη “Δ η μ ο τ ι κ ή    Π ο ί η σ η”

με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

21 Μαρτίου 2009 - 8 μ.μ.

Aίθουσα εκδηλώσεων του Ιδρύματος «Εστία Μητέρας»

Την επιμέλεια της εκδήλωσης είχε η

1^η ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ

Φιλολογική επιμέλεια - Συντονισμός: Πόπη Αδαμάκη

Αφηγήσεις – Απαγγελίες:

· Μέλη της 1^ης Ομάδας Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς

o Αισώπου Γιάννα

o Αλαφογιάννη Βάσω

o Διαμαντής Λεωνίδας

o Λεβέντης Δημήτρης

o Μπρέχα Ντίνα

o Πελέκη Βέρα

o Πελέκη Μίνα

o Χαρχαρίδου Χαρά

· Μαθητές του 2^ου Λυκείου Λιβαδειάς

o Βασιλάκη Μαρία

o Γκικοπούλου Κατερίνα

o Καζάκου Κωνσταντίνα

o Παπαθανασίου Γεωργία

o Παπαθανασίου Κώστας

o Παπαπαναγιώτου Χρυσούλα

o Πέππας Πάνος

o Ταραμπέκου Μαριλένα

o Χαχάμη Νελίνα

Έπαιξαν:

· οι μαθητές του Δημοτικού Ωδείου Λιβαδειάς

o Ανέστη Μαρία – φλάουτο (τάξη κ. Πέτρου Στεργιόπουλου)

o Δαμιανίδου Βίκυ - φλάουτο (τάξη κ. Πέτρου Στεργιόπουλου)

o Ζιάγκας Γιωργής – φλογέρα (τάξη κ. Θοδωρή Ρέλλου)

o Κάζα Χριστίνα - φλάουτο (τάξη κ. Πέτρου Στεργιόπουλου)

o Κοϊτσάνου Ευσταθία - φλάουτο (τάξη κ. Π. Στεργιόπουλου)

o Μακρής Νίκος – κιθάρα, τραγούδι (τάξη κ. Λιάνας Καραβασίλη)

o Τσαπρούνης Γιώργος – κλαρίνο (τάξη κ. Θοδωρή Ρέλλου)

o Ψιλόπουλος Άκης - φλάουτο (τάξη κ. Πέτρου Στεργιόπουλου)

· οι μουσικοί

o Καραβασίλη Λιάνα – ακκορντεόν

o Κορογιάννος Νίκος – λαούτο, τραγούδι

o Μάγκας Δημήτρης – κλαρίνο

o Στάμου Φιλιώ – πιάνο

o Στεργιόπουλος Πέτρος - φλάουτο

Τεχνική επεξεργασία και επιμέλεια: Κατερίνα Κεράστα

Το Πρόγραμμα είχε ως εξής:

Βίντεο «Λέρικος», τραγούδι με το συγκρότημα Mode Plagal

Το Δημοτικό Τραγούδι (αφήγηση - εισαγωγή)

«Κοντούλα λεμονιά», φλογέρα

«Μήλο μου κόκκινο», τραγούδι (προβολή διαφανειών με παραδοσιακές μακεδονίτικες φορεσιές)

Παραλογές - Ακριτικά (αφήγηση)

«Της απαρνημένης» (απαγγελία)

Βίντεο «Ο Διγενής ψυχομαχεί», ακριτικό τραγούδι με τον Νίκο Ξυλούρη

«Λιανοτράγουδα» του Μάνου Χατζιδάκι (απαγγελίες - τραγούδι)

Ο λαός τραγουδά τον κύκλο της ζωής (αφήγηση)

«Άστρα μη με μαλώνετε», τραγούδι (προβολή διαφανειών με παραδοσιακά μουσικά όργανα)

Της αγάπης (απαγγελία)

Βίντεο «Στης πικροδάφνης τον ανθό», τραγούδι με τον Μιχάλη Χατζηγιάννη

«Αμοργιανό μου πέραμα», τραγούδι (προβολή διαφανειών «Αιγαίο»)

«Ας παν’ να δουν τα μάτια μου», τραγούδι – πατινάδα του γάμου (προβολή διαφανειών από παραδοσιακούς γάμους)

«Στην κεντημένη σου ποδιά» και «Ο γιατρός», κλαρίνο

Μοιρολόγια – Της ξενητειάς (αφήγηση)

«Η Ελαφίνα» (απαγγελία)

«Ξενητεμένο μου πουλί», τραγούδι (προβολή διαφανειών από το μεταναστευτικό κύμα στις αρχές του 20^ου αι.)

Μοιρολόι (απαγγελία)

Βίντεο «Όσο βαρούν τα σίδερα», με το συγκρότημα του Ross Daily

Σκωπτικά - Περιγελαστικά (αφήγηση)

«Στης ακρίβειας τον καιρό», τραγούδι

«Της ακαμάτρας» (απαγγελία)

Σόλο κλαρίνο

Κλέφτικα (απαγγελίες)

«40 παλικάρια», διασκευή για φλάουτα Π. Στεργιόπουλου

Ιστορικά (αφήγηση)

Η μάχη της Αλαμάνας (απαγγελίες - διαφάνειες)

«Του Ανδρούτσου η μάνα χαίρεται», τραγούδι

Η μάχη της Αράχωβας (αφήγηση - διαφάνειες)

«Καραϊσκάκης» (απαγγελίες)

«Στη μέση στην Αράχωβα», τραγούδι

Επίλογος

«40 παλικάρια», τραγούδι (προβολή διαφανειών από τη Λιβαδειά του 19^ου αι.)

«Δω στα λιανο-χορταρούδια», τραγούδι

6η Έκθεση Παιδικού Βιβλίου

Ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου, σε συνεργασία με το Ελληνικό Τμήμα της UNICEF και τη Νομαρχία Αθηνών, διοργανώνει την 6η Έκθεση Παιδικού Βιβλίου, από 31 Μαρτίου έως 3 Απριλίου (Μετρό Συντάγματος, Πλατεία Συντάγματος, Αθήνα)

Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά από τις 10:00 το πρωί μέχρι τις 20:00 το βράδυ.

via

Νέα βιβλιογραφικά και βιογραφικά στοιχεία για τον Ανδρέα Κάλβο

Νέα βιβλιογραφικά και βιογραφικά στοιχεία για τον μεγάλο Έλληνα ποιητή Ανδρέα Κάλβο φέρνει στο φως με νέα μελέτη του ο Κύπριος συγγραφέας Λεύκιος Ζαφειρίου. Η μελέτη του κ. Ζαφειρίου είναι μέρος ευρύτερης έρευνας για το Μουσείο Μπενάκη, το οποίο έχει αναλάβει την έκδοση του συνολικού έργου του Ανδρέα Κάλβου. Τα νέα στοιχεία,που καλύπτουν την περίοδο 1818-1830, είναι, όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Λεύκιος Ζαφειρίου, τα εξής:

• 1)Σε βιογραφικό λεξικό για σημαντικούς ανθρώπους όλων των εθνών του τέλους του 18ου αιώνα και των αρχών του 19 ου αιώνα, περιλαμβάνεται λήμμα για τον Κάλβο (δεν υπάρχει λήμμα για άλλον Έλληνα). Το λεξικό τυπώθηκε στα γαλλικά στην πόλη Mons (Βέλγιο). Ο συντάκτης του λήμματος, που υπογράφει με τα αρχικά D.M, είναι αταύτιστος, σημειώνει ο κ. Ζαφειρίου και προσθέτει ότι διατυπώνει τα εξής κριτικά σχόλια:
• α) «Η ποίηση του Κάλβου συγκρίνεται αναπόφευκτα με την αρχαία ελληνική ποίηση, για να φανεί ότι ο νεότερος ποιητής υστερεί σε σχέση με τους αρχαίους».
• β) Ο ποιητής καλείται να υιοθετήσει την αρχαία γλώσσα και ρητορική των προγόνων του, εξοβελίζοντας «το πλήθος των βάρβαρων λέξεων που δανείστηκε από το ιδίωμα των τυράννων του».
• Όπως είναι γνωστό, η ένσταση για την ιδιόμορφη γλώσσα του Κάλβου παρατηρεί ο Λεύκιος Ζαφειρίου, διαιωνίστηκε και σε αρκετά μεταγενέστερες εποχές και εξακολούθησε να διχάζει πολλούς κριτικούς και αναγνώστες του, από τον Παλαμά έως τον Σεφέρη και άλλους νεότερους.
• 2)Στο περιοδικό The Asiatic Journal..., που έβγαινε στο Λονδίνο, στο τεύχος Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 1827, δημοσιεύεται στα αγγλικά άρθρο του για την εκπαίδευση στα Επτάνησα . Αποσπάσματα από τη μετάφραση στα αγγλικά αναδημοσιεύονται σε δύο περιοδικά στις ΗΠΑ το 1828(American Journal of Education The Christian Journal and LiRegister) Επίσης στο περιοδικό The United States Review and Literary Gazette το1827 αναγγέλλονται Λυρικά του Κάλβου. Αποτελούν τις πρώτες γνωστές αναφορές στις ΗΠΑ.
• 3)Έχουν εντοπιστεί και άλλα 20 νέα βιβλιογραφικά λήμματα. Τέσσερα από τα συνολικά είκοσι νέα λήμματα που έχουν εντοπιστεί προέρχονται από έντυπα των ΗΠΑ.
• Επίσης, σύμφωνα με τον Λεύκιο Ζαφειρίου σε σχέδιο επιστολής (Αίγινα 22 Νοεμβρίου / 4 Δεκεμβρίου 1829) του Ανδρέα Μουστοξύδη προς τον Ιωάννη Καποδίστρια στο Ναύπλιο, που έχει εντοπίσει η Κωνσταντίνα Ζάνου, υπάρχει πληροφορία ότι ο Κάλβος, αν και μισθοδοτείται από την κυβέρνηση του Ιον
• Η έρευνα του Λ. Ζαφειρίου εντόπισε τις ημερομηνίες γέννησης, βάφτισης και θανάτου της Susan Fortune Ridout, μαθήτριας στα ιταλικά του Κάλβου στο Λονδίνο την περίοδο 1817 -1819. Η Susan Fortune Ribot γεννήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1793 στο Bristol και βαφτίστηκε στις 2 Οκτωβρίου 1795 στην εκκλησία St Mary le Port στην ίδια πόλη. Γονείς της: ο Charles και η Jane Ridout, οι οποίοι είχαν αποκτήσει οκτώ παιδιά, που γεννήθηκαν ή βαφτίστηκαν κατά την περίοδο 1786-1806. Το 1819(τέλη), Κάλβος και S.F.Ridout ερωτεύονται, όπως φαίνεται στις επιστολές της Susan προς τον Κάλβο, τις οποίες ανακάλυψε ο καθηγητής Mario Vitti στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού και τις δημοσίευσε το 1963.

via

Ο Διάκος της Ιστορίας και των δημοτικών τραγουδιών

Πώς απαθανάτισαν τον αγωνιστή του ’21 η λαϊκή μούσα, ο Τζωρτζ Φίνλεϋ, ο Σπυρίδων Τρικούπης και ο Κωστής Παλαμάς

ΠΟΙΗΣΗ. «Ο Διάκος είναι ο δημοτικώτατος των ηρώων της Επανάστασης. Κανέν από τα δημοτικά τραγούδια δεν είναι τόσον γνωστό, δεν φέρεται τόσον συνεχώς εις τα στόματα και τας ανθολογίας όσον το τραγούδι του Διάκου. [...] Κανέν από τα μαρτύρια που καθηγίασαν τον αγώνα δεν συγκινεί τόσον βαθέως τον Ελληνα όσον το σούβλισμα του Διάκου. Ας προσθέσωμεν εις ταύτα την παράδοσιν περί της θαλεράς λεβεντιάς και της ακτινοβόλου ωραιότητος του ήρωος. Η ελληνική θρησκεία, μεθ’ όλην την επίδρασιν του χριστιανισμού, εξακολουθεί να είναι ακόμη η λατρεία του πλαστικού κάλλους. Ελληνες ή Γραικοί, ειδωλολάτρες είμεθα». Αυτά έγραφε ο Κωστής Παλαμάς στο «Νεοελληνικό πάνθεόν» του.

Από την πλευρά του ο Αγγλος ιστορικός Τζωρτζ Φίνλεϋ μετράει τον Διάκο ανάμεσα στους «δώδεκα Ελληνας, τους μάλιστα αξίους ν’ αναγράφωνται εις δημόσιον μνημείον» (βλ. τη δίτομη «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως», μεταφρασμένη από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και με φιλολογική επιμέλεια του Αγγελου Γ. Μαντά, Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, 2008). «Ο Διάκος κατέστη στρατιωτικός αρχηγός των Χριστιανών, ανήρ δικαίως φημισθείς διά την ανδρείαν και τον πατριωτισμόν του» σημειώνει ο Φίνλεϋ. Πεθαίνοντας τον Απρίλιο του 1821 με φρικτό τρόπο, όντας λοιπόν ένας από τους πρώτους μεγάλους νεκρούς του Αγώνα, ο επαναστάτης από τη Μουσουνίτσα της Δωρίδας δίκαια συγκίνησε τόσο τους ιστοριογράφους όσο και τη μούσα, τη δημώδη και την επώνυμη, τη συλλογική και την προσωπική. Παραθέτω από την «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» του Σπυρίδωνος Τρικούπη την περιγραφή της μάχης και της σύλληψης του Διάκου:

«Εν τοσούτω απεδειλίασαν και αυτοί οι πολεμούντες κατά τα Ποριά, και εζήτησαν εν τη φυγή την σωτηρίαν των. Μόνος ο Διάκος και ολίγοι των οπαδών του, μιμούμενοι το παράδειγμά του, ησθάνθησαν ότι εκεί απέθανεν ο Λεωνίδας. Τω όντι, ότε ο ψυχοϋιός του, βλέπων λιποτακτούντας τους άλλους, τον παρεκίνει εγκαταλειπόμενον να φύγη και αυτός εις ωφέλειαν εν άλλη περιστάσει της πατρίδος, και τω έφερε τον ίππον, εκείνος απεκρίθη, ο Διάκος δεν φεύγει. Εν τοσούτω επιπίπτουν οι εχθροί, φονεύεται έμπροσθέν του ο αδελφός του, εμπλέκεται αυτός εν μέσω των εχθρών και μόλις μετά δέκα στρατιωτών μεταβαίνει είς τινας τραχείας πέτρας, τα Μανδροστάματα της μονής της Δαμάστας, όπου τοποθετείται και μάχεται ολόκληρον ώραν. Φονεύονται οι ακόλουθοί του εκτός του ψυχοϋιού του, τραυματίζεται και αυτός εις τον δεξιόν ώμον, πίπτει το τουφέκι του, ανθίσταται βαστών διά της αριστεράς χειρός την πιστόλαν, γνωρίζεται, περικυκλούται, και συλλαμβάνεται ζων και καταματωμένος».

Το βουνό, όχι τα βιβλία

Η λαϊκή μούσα είχε τραγουδήσει τον Διάκο και πριν από τον θάνατό του, σε άσμα αφιερωμένο στον Δήμο Σκαλτσά, κλέφτη από την Αρτοτίνα της Δωρίδας, δίπλα στον οποίο βρέθηκε ο Διάκος μετά το 1806. Είχε αρπάξει την προφανώς εύμορφη Κρυστάλλω ο Σκαλτσάς, σύζυγο (ή, κατ’ άλλους, κόρη) ενός ευνοουμένου του Αλή Πασά, του Αναγνώστη, και η απαχθείσα, ίσως κινημένη από τον έρωτα, στο τέλος προτιμά να μείνει στο βουνό παρά να γυρίσει στον άντρα της. Κι αυτό ακριβώς λέει στον Διάκο, όπως ιστορείται σε τούτο το δημοτικό της Αγόριανης: «Τι με τηράς, σταυραδερφέ, τι με τηράς, βρε Διάκο; / Πάρε το καλαμάρι σου, το φλουροκαπνισμένο, / πάρε και κάνε μια γραφή κι ένα καημένο γράμμα / και στείλ’ το στον πατέρα μου, τον γερο Αναγνώστη: / Φωτιά να κάψει τ’ άσπρα του, κι η λαύρα τα φλουριά του, / κι εγώ κοιμάμαι στα βουνά, στους πάγους και στα χιόνια, / και τ’ ασημένια χαϊμαλιά τα ’χω προσκεφαλάδες» . Κατά τον Φίνλεϋ, ο Διάκος αγαπούσε «περισσότερον το βουνόν παρά τα βιβλία, καίτοι είχε μάθη να γράφη καταληπτώς, αλλά μετ’ ελαχίστης προσοχής εις την γραμματικήν και την ορθογραφίαν».

Τον θάνατο του Διάκου, όπως και του Μάρκου Μπότσαρη βέβαια, και του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Γεωργίου Καραϊσκάκη (οι δύο τελευταίοι πήγαν από χέρι συντροφικό, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο), τον έκλαψε ο λαός και τον απαθανάτισε με λαμπρούς στίχους. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι τόσο στο άσμα «Θάνατος του Διάκου» όσο και στο «Ο θάνατος του Καραϊσκάκου», ο λαϊκός ποιητής θέτει στα χείλη των ηρώων, που πέθαναν Απρίλη μήνα και οι δύο, την ίδια φράση: «Στην Αλαμάνα φτάνουνε και πιάνουν τα ταμπούρια. / “Καρδιά, παιδιά μου, φώναξε, παιδιά μη φοβηθείτε. / Σταθείτ’ ανδρεία, σαν Ελληνες, και σα Γραικοί σταθείτε”» λέει στα παλικάρια του ο Διάκος. Και σαν να ανταποκρίνεται στον Διάκο έπειτα από έξι χρόνια, «Ο Καραϊσκος φώναξε, ψηλή φωνίτζα βάζει· / “Ελληνες μην κιοτέψετε, παιδιά μη φοβηθείτε, / και πάρ’ το γιούχα η Τουρκιά κι ερθεί και μας χαλάσει. / Σαν Ελληνες βαστάξετε κι ωσάν Γραικοί σταθείτε”» . Αθέλητα ίσως, ο λαϊκός ποιητής - τραγουδιστής, με την επανάληψη ενός μοτίβου που αδερφώνει αχώριστα το όνομα Ελληνας με το όνομα Γραικός, λύνει τελεσίδικα ένα πρόβλημα που είχε φέρει σε κάποια έριδα όσους λογίους πρέσβευαν ότι πρέπει να αποκληθούμε Γραικοί, όπως ο Κοραής («επρόκρινα το Γραικοί και ως ιστορικώς παλαιότερον και διότι έτσι μας ονομάζουσι όλα τα φωτισμένα έθνη της Ευρώπης. Αν προκρίνης το Ελλην, ονομάσου Ελλην, αλλά μη προς Θεού Ρωμαίος, διότι οι Ρωμαίοι πρώτοι μας εστέρησαν την ολίγην ελευθερίαν την οποίαν μας αφήκαν της Ελλάδος αι διχόνοιαι» έγραφε), με όσους επέλεγαν το Ελληνες ή και το Ρωμαίοι/Ρωμιοί.

«Κι αυτός χαμογελούσε»

Τα μοιρολόγια που αφιέρωσε στον Διάκο η δημώδης ποίηση αναπτύσσονται σαν εγκώμια του αγαπημένου νεκρού χωρίς ίχνος πληθωριστικού συναισθηματισμού, οι στίχοι τους άλλωστε βρίσκονται σε αρμονία με όσα κατέγραψαν οι ιστορικοί. Ο στόχος τους είναι να εγκαρδιώσουν και να προτείνουν την ακρότατα γενναία στάση του σαν παράδειγμα εσαεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις παραλλαγές του κλέφτικου τραγουδιού μπορεί να παραλλάσσει ο αριθμός των συντρόφων του ήρωα ή των Τούρκων πολεμίων («έμεινε ο Διάκος στη φωτιά με δεκαοχτώ λεβέντες, / τρεις ώρες επολέμουνε με δεκαοχτώ χιλιάδες», διαβάζουμε στη μία εκδοχή, και στην άλλη: «Κι ο Ομέρ Βρυώνης έφτασε με δώδεκα χιλιάδες, [...] Εγώ δεν είμαι νιόνυφη να πιάσω τη Λαμία· / εγώ ’μαι ο Διάκος τρομερός με οχτακόσ’ νουμάτοι» ), μένει όμως σταθερή η έσχατη εικόνα του, η εικόνα ενός πολεμιστή που χλευάζει όχι μονάχα αυτούς που θα τον σκοτώσουν αλλά και τον ίδιο το θάνατο: «Και στο σουβλί τον έβαναν κι αυτός χαμογελάει», ή: «Ολόρθο τον εστήσανε, κι αυτός χαμογελούσε». Δύσκολα το φαντάζεται νους ανθρώπου.

Μέσα στον απροσμέτρητο ηρωισμό του, αυτό το προθανάτιο χαμόγελο της αγέρωχης ειρωνείας ή της εγκαρτέρησης μπορεί να μοιάζει εξωανθρώπινο. Ισως γι’ αυτό λοιπόν ο συλλογικός νους που πλάθει το ποίημα μεριμνά να δώσει λίγο πριν μιαν εικόνα του Διάκου απολύτως ανθρώπινη, οικεία, αλλά και απολύτως λεβέντικη ταυτόχρονα. Πληγωμένος, χωρίς όπλα πια στα χέρια του (αφού «βουλώσαν τα κουμπούρια του κι ανάψαν τα τουφέκια», κι έπειτα «σχίστηκε το τουφέκι του κι εγίνηκε κομμάτια, / σέρνει και το ’λαφρό σπαθί, και στη φωτιά χυμάει», μόνο που «και το σπαθί του κόπηκε ανάμεσα απ’ τη χούφτα» ), επινοεί, πριν ακόμα και από το θανάσιμα ειρωνικό χαμόγελό του, ένα άλλο βόλι για να πληγώσει τον εχθρό του, τον Ομέρ Βρυώνη, που του ζητάει «την πίστη του ν’ αλλάξει, / να προσκυνήσει το τζαμί, / την εκκλησιά ν’ αφήσει»: αναπαράγοντας μια καθημερινή κίνηση για να τη μετατονίσει, στρίβει το μουστάκι του, αυτό το μουστάκι που το βλέπουμε έκτοτε σε όλες τις ζωγραφιές με το πρόσωπο του ήρωα, στριφτό προς τα πάνω. Τα δημοτικά επιμένουν σοφά σ’ αυτήν την αντάρτικη κίνηση, για να μνημειώσουν με τον πιο λιτό τρόπο την ψυχική ελευθερία και το ηρωικό ήθος τού ανδρός: «Κι αυτός ο μαύρος γέλαγε, και στρίφτει το μουστάκι» ή, σε άλλη εκδοχή: «Κι εκείνος τ’ αποκρίθηκε και στρίφτει το μουστάκι».

Τι αποκρίθηκε, το ξέρουμε: «Τι λέτε αυτού βρομόσκυλα, σκυλιά μαγαρισμένα. / Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε ν’ αποθάνω».

Του Παντελη Mπουλακα

Videos για την εκδήλωση “Αφιέρωμα στη Δημοτική Ποίηση”

Δείτε στην playlist:

ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑ… (Στέλιος Καζαντζίδης)

Σαράντα παλικάρια
από τη Λι-. από τη Λιβαδειά.
Πάνε για να πατήσουνε
την Τροπο-, μωρ' την Τροπολιτσά
Στο δρόμο που πηγαίνανε γέροντα,
μωρ' γέροντ' απαντούν.
Ώρα καλή σου γέρο
καλώς τα τα, καλώς τα τα παιδιά.
Πού πάτε παλικάρια
πού πάτε βρε, πού πάτε βρε παιδιά.
Πάμε για να πατήσουμε
την Τροπο-, μωρ' την Τροπολιτσά
-----------------------------
Video που δημιουργήθηκε από διαφάνειες που προβλήθηκαν στην ενότητα "Κλέφτικα & Ιστορικά τραγούδια".

ΛΕΡΙΚΟΣ (Mode Plagal)
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΛΕΡΟΥ:
Βλέπω τον κάμπο πράσινο κι είν' η καρδιά μου μαύρη
Κι όποιος μου την εμαύρισε απ' το Θεό να τα βρει
Έλα - έλα Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου
λα - έλα που σου λέω μην με τυρρανάς και κλαίω
Παναγιά μου -α- Παναγιά μου, παρηγόρα την καρδιά μου
Παναγιά μου -α- παρηγόρα τα ξενάκια που 'ρθαν τώρα.

----------------------------------------
Με το βίντεο αυτό έγινε η έναρξη της εκδήλωσης.

Ο ΔΙΓΕΝΗΣ ΨΥΧΟΜΑΧΕΙ (με τον Νίκο Ξυλούρη)
Ο Διγενής ψυχομαχεί
κι η γης τονε τρομάζει
κι η πλάκα τον ανατριχιά
πώς θα τονε σκεπάσει
γιατί-ν-κει που κείτεται
λόγια αντρειωμένου λέει:
"Να 'χεν η γης πατήματα
κι ο ουρανός κερκέλια,
να πάτουν τα πατήματα,
να 'πιανα τα κερκέλια,
ν' ανέβαινα στον ουρανό,
να διπλωθώ να κάτσω,
να δώσω σείσμα τ' ουρανού"
---------------------------------------- ---
Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε για την ενότητα "Ακριτικά".

ΣΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ ΤΟΝ ΑΝΘΟ (Μιχάλης Χατζηγιάννης)
Στης πικροδάφνης τον ανθό
Έγειρα ν' αποκοιμηθώ
Λίγο ύπνο για να πάρω
Κι είδα όνειρο μεγάλο
Παντρεύουν την αγάπη μου
Σε πείσμα, σε γινάτι μου
Άιντε και τη δίνουν στον εχθρό μου
Για το πείσμα το δικό μου
Στο γάμο τους με προσκαλούν
Και για κουμπάρο με καλούν
Για να πάω να στεφανώσω
Δυο κορμάκια να ενώσω
Περνώ τα στέφανα χρυσά
Κράτα καημένη μου καρδιά
Με λαμπάδες από ασήμι
Να υπάρχει εμπιστοσύνη
---------------------------------------- ---
Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε για την ενότητα "Ο λαός τραγουδάει τον κύκλο της ζωής".

ΟΣΟ ΒΑΡΟΥΝ ΤΑ ΣΙΔΕΡΑ (συγκρότημα το Ross Daily)
Όσο βαρούν τα σίδερα - αμάν αμάν -
βαρούν τα μαύρα ρούχα
γιατί τα φόρεσα κι εγώ - το μωρό μου -
για μια αγάπη που 'χα
Αμάν τί είχα και στερήθηκα γιασεμί μου
θυμούμαι κι εστενάζω
άνοιξε γης μέσα να μπω κόσμε ψεύτη
κόσμο να μην κοιτάζω

---------------------------------------- ---
Το βίντεο αυτό δημιουργήθηκε για την ενότητα "Ο λαός τραγουδάει τον κύκλο της ζωής".

 

ΣΚΑΡΟΣ (Θοδωρής Ρέλλος - σόλο σαξόφωνο)

 

ΣΚΑΡΟΣ (σόλο φλογέρα)

 

ΣΚΑΡΟΣ (σόλο κλαρίνο)

 

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ & ΤΡΑΓΟΥΔΙ: ΓΝΩΜΙΚΑ

 

Εκδήλωση-Αφιέρωμα στη Δημοτική Ποίηση (πρόσκληση)

 

Υπότιτλοι και επεξεργασία videos: Για τη Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς, Κατερίνα Κεράστα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΟΙΗΣΗΣ: μια διαφορετική γιορτή

21 ΜΑΡΤΙΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Για φέρτε μοσχοκάρυδα, για φέρτε και κανέλλα, για ρίχτε μέσ’ στο ζύμωμα, για να μοσκοβολάη. Για φέρτε ψιλοσούσαμο και ζάχαρι και μέλι κι αλείψτε γύρω τα ψωμιά, κι αλείψτε τα τσουρέκια.

Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λεβαδείας, το Επιμελητήριο Βοιωτίας και το Σωματείο Αρτοποιών Λιβαδειάς θα γιορτάσουν μ’ έναν πρωτότυπο τρόπο την παγκόσμια ημέρα ποίησης:

Το Σάββατο 21 Μαρτίου όλα τα αρτοποιεία της πόλης της Λιβαδειάς θα διαθέτουν το ψωμί σε χάρτινες συσκευασίες που θα έχουν πάνω τους τυπωμένα δημοτικά τραγούδια.

Έτσι, με την προμήθεια του ψωμιού θα έχουν όλοι την ευκαιρία να διαβάσουν στιχάκια από τα λιανοτράγουδα ή στιχάκια με θέμα το το θείο δώρο, το ψωμί, όπως το τραγούδησε και ύμνησε η λαϊκή μας μούσα.

Το Επιμελητήριο Βοιωτίας είναι ο χορηγός αυτής της πρωτοβουλίας.

Σχετίκές συνδέσεις: Εκδήλωση-αφιέρωμα στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2008

Η τελετή απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2008 πραγματοποιήθηκε απόψε στην αίθουσα «Παρνασσός» -από όπου είχε ξεκινήσει πριν πενήντα χρόνια ο θεσμός- παρουσία του υπουργού πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά.

* Το μεγάλο βραβείο λογοτεχνίας, απονεμήθηκε ομόφωνα στον Κώστα Γεωργουσόπουλο για το σύνολο του έργου του (ποιητής, κριτικός θεάτρου, δοκιμιογράφος, μεταφραστής), ενώ το βραβείο περιοδικού δόθηκε εξ ημισείας στα περιοδικά «Νέα Εστία» και «Λέξη».

Στην ομιλία του, κατά την διάρκεια της τελετής, ο υπουργός Πολιτισμού, Αντώνης Σαμαράς, επιφυλάχθηκε να προβεί σε εξαγγελίες για την πολιτική που θα εφαρμόσει στον τομέα του βιβλίου, αλλά αναφέρθηκε στο θεσμό των Κρατικών Βραβείων. Διαπίστωσε «σοβαρά βήματα, που έγιναν τα τελευταία χρόνια» και παράλληλα, την ανάγκη αναβάθμισης του θεσμού, σε πιο «αντιπροσωπευτικό και λιγότερο γραφειοκρατικό».

Ειδικότερα, ο υπουργός αναφέρθηκε στην περίπτωση της ειδικής τιμητικής διάκρισης, φέτος, σε συγγραφέα, «του οποίου το έργο κρίθηκε από όλους άξιο για βράβευση, αλλά κάποια τυπικά κωλύματα γραφειοκρατίας δεν επέτρεπαν στην Επιτροπή να τον βραβεύσει.

«Στόχος μου είναι να μη βρεθούμε ποτέ ξανά στην ανάγκη να δώσουμε "ειδικό βραβείο", αλλά οι διαδικασίες βράβευσης να μας επιτρέπουν στο εξής να βραβεύουμε κανονικά όσους το αξίζουν», τόνισε ο κ. Σαμαράς.

Ο συγγραφέας στον οποίο αναφέρθηκε ο υπουργός, είναι ο Δημήτρης Μανθόπουλος, συγγραφέας παιδικής ποίησης. Για το συγκεκριμένο συγγραφέα, ο πρόεδρος της Επιτροπής Παιδικού Βιβλίου, Μ. Μερακλής, εκτίμησε «είναι ο καλύτερος, εν ζωή, εκπρόσωπος της ελληνικής ποίησης» και πως «υπήρξε περίπτωση το βιβλίο του να βραβευτεί παμψηφεί, αλλά ο εκδότης του βιβλίου δεν κατέθεσε, ως όφειλε, αντίτυπο στην Εθνική Βιβλιοθήκη».

Κατά τα λοιπά, απονεμήθηκαν:

* Βραβείο ποίησης στην Δήμητρα Χριστοδούλου για το έργο της «Λιμός» (εκδ. Νεφέλη)

* Βραβείο διηγήματος στην Ευγενία Φακίνου για τις «Φιλοδοξίες κήπου» (εκδ. Καστανιώτης)

* Bραβείο μυθιστορήματος στο Γιώργο Λεονάρδο για το έργο του «Ο τελευταίος Παλαιολόγος» (εκδ. Λιβάνη)

* Bραβείο δοκιμίου-κριτικής στο Βαγγέλη Αθανασόπουλο για «Το ποιητικό τοπίο του 19ου και 20ου αιώνα» (εκδ. Καστανιώτης)

* Bραβείο χρονικού μαρτυρίας στο Βασίλη Τζανακάρη για τη «Δακρυσμένη Μικρασία 1919-1922:Τα χρόνια που συντάραξαν την Ελλάδα» (εκδ. Μεταίχμιο)

* Bραβείο μετάφρασης για έργο ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα στο Ντέϊβιντ Κόνολι για τη μετάφραση της ποιητικής ανθολόγησης από το ποιητικό έργο του Ν. Εγγονόπουλου με τίτλο «Ωραίος σαν Έλληνας», (εκδόσεις Υ).

* Βραβείο μετάφρασης για έργο ξένης λογοτεχνίας στην ελληνική γλώσσα στη Μαρία Παπαδήμα για «Το βιβλίο της ανησυχίας» του Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα), από τις εκδόσεις Εξάντας.

* Βραβείο παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου στην Λίτσα Ψαραύτη για το βιβλίο της «Η σπηλιά της γοργόνας» (εκδόσεις Πατάκη) και στο Βασίλη Παπαθεοδώρου για το βιβλίο του «Χνώτα στο τζάμι» (εκδόσεις Κέδρος).

* Βραβείο εικονογράφησης παιδικού βιβλίου στη Μαρία Μπαχά για το βιβλίο του Χρήστου Μπουλώτη «Όταν η πασχαλίτσα συνάντησε Ελέφαντα» (εκδόσεις Λιβάνη) και στη Ζωή Κιτοπούλου για το βιβλίο της Αυγής Παπάκου «Μια φορά και εναν καιρό».

* Βραβείο βιβλίου γνώσεων για παιδιά στη Σοφία Γιαλουράκη για «Τα πορτραίτα του Φαγιόν και η μυστηριώδης μις Τζούλια» (εκδ. Ερευνητές) και στην Νένα Κοκινάκη για το βιβλίο «Πηλελόπη Δέλτα - η ζωή της σαν παραμύθι» (εκδ. Άγκυρα).

ΛΩΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ

Στον Δημήτρη Ραυτόπουλο το βραβείο "Διδώ Σωτηρίου"

Στον 85χρονο σήμερα Δημήτρη Ραυτόπουλο, διακεκριμένο κριτικό και θεωρητικό της λογοτεχνίας, απονεμήθηκε φέτος το βραβείο "Διδώ Σωτηρίου" από την Εταιρεία Συγγραφέων σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη, 10 Μαρτίου, στο Public της Πλατείας Συντάγματος, όπου παρουσιάστηκε και το νέο ημερολόγιο της Εταιρείας για το 2009.

Το βραβείο "Διδώ Σωτηρίου" που καθιερώθηκε το 2001 απο την Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων (προς τιμήν της συγγραφέως), απονέμεται κάθε χρόνο σε ξένο ή έλληνα συγγραφέα, ο οποίος με τη γραφή του αναδεικνύει την επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών μέσα από την πολιτισμική διαφορετικότητα.

Ο κ. Δημήτρης Ραυτόπουλος, γεννημένος στον Πειραιά το 1924, εξαίρετο παράδειγμα κριτικής οξύνοιας των μεταπολεμικών χρόνων, καταθέτει από νωρίς τα επιχειρήματά του στην περιπέτεια του κριτικού λόγου στον τόπο μας. Από τα ιθύνοντα μέλη του τολμηρού και καθ’ όλα αξιόλογου περιοδικού Επιθεώρηση Τέχνης (1955-1967), ψυχή του μεταδικτατορικού Ηριδανού, μαχητικός διανοούμενος, αταλάντευτος υπερασπιστής των απόψεών του απέναντι σε εξουσιαστικούς συνθλιπτικούς μηχανισμούς, αρθρογράφος της Αυγής, δοκιμιογράφος, συγγραφέας και μεταφραστής, ο κ. Ραυτόπουλος σε καιρούς αισθητικής και κριτικής ανυποληψίας υψώνει ανάστημα ήθους.

Από τα πρώτα του βιβλία, Οι ιδέες και τα έργα (1965), Τέχνη και εξουσία (1985), Κρίσιμη λογοτεχνία (1986), Σημεία στίξεως (1987), μέχρι τα τελευταία, Άρης Αλεξάνδρου, ο Εξόριστος (1996) και Αναθεώρηση Τέχνης, η Επιθεώρηση Τέχνης και οι άνθρωποί της (2006), ο κ. Ραυτόπουλος με κριτική ευθυβολία αναδεικνύει στη μελέτη κυρίως πεζογραφικών κειμένων αφηγηματικές διεργασίες της ιδεολογίας, αντιστέκεται στα αισθητικά απολιθώματα κομματικών προγραμμάτων, αγωνίζεται για τη δημιουργία κριτικής και ιδεολογικής ανανέωσης και δεν αναγνωρίζει καμιά νομιμότητα επέμβασης και καθοδήγησης στην τέχνη.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και στέλεχος της "Επιθεώρησης Τέχνης", μαχητικός διανοούμενος, αρθρογράφος της "Αυγής", δοκιμιογράφος, συγγραφέας, και μεταφραστής που ακόμα και σήμερα εξακολουθεί να παρακολουθεί την ελληνική λογοτεχνία και την ελληνική κριτική σκέψη και να υπερασπίζεται με παρρησία τις απόψεις του: πολιτικές και αισθητικές.

Πέρυσι, τιμήθηκε για τη διεισδυτική παρουσία και ματιά του στη σύγχρονη ιστορία της ελληνικής λογοτεχνίας και ανακηρύχτηκε επίτιμος διδάκτορας του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ.

via ΕΡΤonline Ειδήσεις

ΚΔ' Πανελλήνιοι Ποιητικοί Αγώνες Δελφών

Η Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών (Π.Ε.Λ.) προκηρύσσει τους ΚΔ΄ Πανελλήνιους Ποιητικούς Αγώνες Δελφών με ελεύθερο θέμα.

Το ποίημα πρέπει να είναι αδημοσίευτο και να μην υπερβαίνει τους 30 στίχους.

Να σταλεί σε πέντε δακτυλογραφημένα αντίτυπα με ψευδώνυμο κάτω δεξιά. Οι διαγωνιζόμενοι να εσωκλείσουν στο μεγάλο φάκελο, ένα μικρότερο κλειστό φάκελο με τα πραγματικά τους στοιχεία : Ονοματεπώνυμο, Διεύθυνση, Τ.Κ., Τηλέφωνο, τον τίτλο του έργου και το ψευδώνυμο τους. Οι συμμετοχές να σταλούν ταχυδρομικά με απλή επιστολή και όχι συστημένη, στα γραφεία της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, Γερανίου 41, 2ος όροφος, Τ.Κ. 104 31 - Αθήνα, με την ένδειξη: Για τους Δελφικούς Αγώνες Ποίησης. Στη θέση του αποστολέα να σημειωθεί μόνον το ψευδώνυμο.Του διαγωνισμού εξαιρούνται οι βραβευθέντες με Α΄ βραβείο στους αγώνες αυτούς κατά τα τελευταία πέντε έτη.

Τελευταία ημερομηνία αποστολής των έργων ορίζεται η 30 Απριλίου 2009.

Η απονομή των διακρίσεων θα γίνει σε ειδική εκδήλωση στους Δελφούς, την Κυριακή 14 Ιουνίου 2009 - ώρα 10 π.μ. , με απαραίτητη τη συμμετοχή των διαγωνιζομένων που θα προκριθούν από την επιτροπή.

Πληροφορίες για το διαγωνισμό στα τηλέφωνα 210 8234281 και 210 9825324.

Ο Πρόεδρος της ΠΕΛ
Παναγιώτης Κυρούσης

via λογοτεχνικά επίκαιρα

Εκδήλωση-αφιέρωμα στη ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

Σας προσκαλούμε στην εκδήλωση – αφιέρωμα στη

“ Δ η μ ο τ ι κ ή Π ο ί η σ η ”

με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης,

το Σάββατο 21 Μαρτίου 2009 στις 8 μ.μ.,

στην αίθουσα εκδηλώσεων της Εστίας Μητέρας (Λιβαδειά).

Την εκδήλωση διοργανώνει η Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς και το 2ο Λύκειο Λιβαδειάς, σε συνεργασία με το Δημοτικό Ωδείο Λιβαδειάς.

Την επιμέλεια της εκδήλωσης έχει η 1η Ομάδα Ανάγνωσης της Βιβλιοθήκης Λιβαδειάς.

Σας περιμένουμε!!!!

Γερνώντας γινόμαστε αναγνώστες!

Ερευνα στη Θεσσαλονίκη δεν δείχνει και τόσο τραγική τη σχέση μας με το διάβασμα, ίσως επειδή έγινε στη διάρκεια Φεστιβάλ Βιβλίου. Πρωτιά στη βιβλιοφαγία έχουν οι άνω των 56 χρόνων, ενώ το ποσοστό πέφτει δραματικά στους νέους 18-35 χρόνων

Βιβλιοφάγοι αποδεικνύονται οι Θεσσαλονικείς, σύμφωνα με έρευνα του Συνδέσμου Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας και της Εταιρείας Ερευνας - Επικοινωνίας και Δημοσκοπήσεων «Interview». Πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Μάιο, στη διάρκεια του 27ου Φεστιβάλ Βιβλίου Θεσσαλονίκης, σε δείγμα 915 επισκεπτών, εκ των οποίων το 80,9% ήταν Θεσσαλονικείς.

Οπως προέκυψε, το 47,1 % διάβασαν 1 ώς 5 βιβλία τον τελευταίο χρόνο, το 24,2% διάβασαν 6 ώς 10 βιβλία, ενώ το 28,7% διάβασαν περισσότερα από 11. Το 31,2% όσων διάβασαν περισσότερα από 11 βιβλία ήταν γυναίκες, ενώ το 26,5% ήταν άντρες.

Από την έρευνα προκύπτει ότι οι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας έχουν περισσότερο χρόνο ή διάθεση για διάβασμα. Ετσι, πρώτοι έρχονται οι αναγνώστες άνω των 56 ετών, το 31,8% των οποίων διάβασαν περισσότερα από 20 βιβλία τον περασμένο χρόνο.

Σε νέους ηλικίας 18-35 ετών το ποσοστό πέφτει δραματικά και φτάνει μόλις το 13,6%, ενώ στους αναγνώστες ηλικίας 36-55 ετών το ποσοστό αυτό φτάνει 20,7%. Παρ' όλ' αυτά, τα ευρήματα είναι ενθαρρυντικά, καθώς και στις τρεις ηλικιακές κατηγορίες είναι αυξημένα τα ποσοστά όσων διάβασαν από 1 ώς 5 βιβλία τον περασμένο χρόνο. Ανέρχονται σε 49,3% για τους αναγνώστες ηλικίας 18-35 ετών, 41,5% για τις ηλικίες 36-55 ετών και 40,9% για τους 56 και άνω.

Οι νεότερες ηλικίες, από 18-35 ετών, προτιμούν την ξένη λογοτεχνία σε ποσοστό 60,3%. Από 36-55 ετών προτιμούν ελληνική λογοτεχνία σε ποσοστό 57,1%, ενώ οι αναγνώστες άνω των 56 ετών προτιμούν την ελληνική λογοτεχνία σε ποσοστό 44,4%. Ομως η ξένη λογοτεχνία είναι αυτή που προηγείται συνολικά στις προτιμήσεις των αναγνωστών με ποσοστό 55,7%, με δεύτερη την ελληνική λογοτεχνία (52,4%). Ακολουθούν τα βιβλία ψυχολογίας (23,2%), ιστορικά και βιογραφικά (22,9%), κοινωνικοπολιτικά θέματα (20,5%), τέχνη και λευκώματα (12,8%) και η αρχαία Ελλάδα (7,2%).

Την ελληνική λογοτεχνία προτιμούν περισσότερο οι γυναίκες (64%), ενώ οι άνδρες προτιμούν ξένη λογοτεχνία (43,4%) και ιστορία (39,5%).
Από την έρευνα προέκυψε επίσης ότι μόνο το 0,4% των ερωτηθέντων αγοράζουν βιβλία μέσω πλασιέ.

via

Ο λογοτεχνικός θησαυρός του Χ. Κορτάσαρ

Δεκάδες ανέκδοτα κείμενα από το αρχείο του σπουδαίου Αργεντινού συγγραφέα κυκλοφορούν 25 χρόνια από τον θάνατό του

Οταν πεθαίνει ένας συγγραφέας, αργά ή γρήγορα βγαίνουν από συρτάρια και αρχεία τα «χαρτιά» του –ανέκδοτα κείμενα, σημειώσεις, αλληλογραφία– ένας δυνητικός θησαυρός στα χέρια των κληρονόμων, που αντιμετωπίζουν την πρόκληση της δημοσίευσης. Για τον Χούλιο Κορτάσαρ (1914 - 1984) η στιγμή αυτή άργησε να έρθει. Χρόνια μετά τον θάνατό του Αργεντινού συγγραφέα, η Αουρόρα Μπερνάρντες, η χήρα και κληρονόμος του, αποφάσισε ν’ ανοίξει πέντε κιβώτια ασφυκτικά γεμάτα με χειρόγραφα. Αρχισε να τα αποδελτιώνει τον Δεκέμβριο του 2006, με τη βοήθεια του Κάρλες Αλβαρες, μελετητή και φανατικού θαυμαστή του Κορτάσαρ. Ενθουσιασμένος από την ανακάλυψη, ο Αλβαρες εγκατέλειψε τη δουλειά του σε δημόσια υπηρεσία για να αφοσιωθεί στην τακτοποίηση του τεράστιου αυτού υλικού, πάντα σε στενή συνεργασία με την γηραιά κ. Μπερνάντες.

Τυπικά, η Αουρόρα Μπερνάντες, 91 ετών σήμερα, δεν είναι χήρα του Κορτάσαρ, παρότι ο συγγραφέας την όρισε μοναδική κληρονόμο των συγγραφικών του δικαιωμάτων. Υπήρξε η πρώτη σύζυγός – παντρεύτηκαν το 1953 και έζησαν μαζί στο Παρίσι μέχρι τον χωρισμό τους, το 1968. Η δεύτερη σύζυγός του, η Καναδή συγγραφέας Κάρολ Ντάνλοπ, πέθανε το 1982, και την επόμενη χρονιά ο Κορτάσαρ αρρώστησε από λευχαιμία. Η Μπερνάντες, παντοτινή φίλη παρά τον χωρισμό τους, έμεινε κοντά του για να τον φροντίζει στη διάρκεια της αρρώστιας του, ώς τον θάνατό του το 1984.

Καθημερινές ανακαλύψεις

Η απογραφή του τεράστιου ανέκδοτου υλικού κράτησε ένα χρόνο, καταλήγοντας σε εκατό ντοσιέ που περιέχουν 750 «θέματα». «Τους τρεις πρώτους μήνες ανακαλύπταμε ένα ανέκδοτο κείμενο κάθε μέρα», λέει ο Αλβαρες, έκπληκτος ακόμα. Η δύσκολη δουλειά της επιλογής τελείωσε πρόσφατα, και τον Μάιο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Alfaguara, στην Αργεντινή και στην Ισπανία, ένα βιβλίο 450 σελίδων με τίτλο που ανταποκρίνεται στην περιπέτεια – «Papeles inesperados», «Αναπάντεχα χαρτιά». Θα περιέχει μια αληθινή πανδαισία - ένετεκα διηγήματα που δεν έχουν περιληφθεί σε καμιά συλλογή, ένα ανέκδοτο κεφάλαιο από το μυθιστόρημα «Το βιβλίο του Μανουέλ», έντεκα επεισόδια με πρωταγωνιστή τον Λούκας, άλτερ έγκο του Κορτάσαρ στο βιβλίο «Un tal Lucas», τα οποία δεν υπήρχαν στην αρχική έκδοση το 1979, δεκατρία ανέκδοτα ποιήματα… Ενα πολύτιμο δώρο για όσους αγαπούν τον Αργεντινό συγγραφέα, στην επέτειο των 25 χρόνων από τον θάνατό του.

Εκτός από τα ανέκδοτα λογοτεχνικά κείμενα, τα οποία σύμφωνα με τους επιμελητές δεν υστερούν καθόλου σε σύγκριση με εκείνα που έχουν δημοσιευτεί, ο «θησαυρός Κορτάσαρ» περιλαμβάνει τέσσερις χιουμοριστικές «αυτο-συνεντεύξεις» κείμενα για τις μεγάλες αδυναμίες του (ζωγραφική, φωτογραφία, μουσική τζαζ), καθώς και άρθρα περί λογοτεχνίας, πολιτικής, ταξιδιών κ.λπ., ανάμεσά τους και το κείμενο της ομιλίας του στην τελετή που έγινε όταν του δόθηκε η γαλλική υπηκοότητα. Η αναρχική παραγωγικότητά του ανάγκασε τους επιμελητές του βιβλίου να ανοίξουν ένα κεφάλαιο με κείμενα «εκτός κατάταξης», συναρπαστικά λεκτικά παιχνίδια που αγγίζουν την κατηγορία του επιγράμματος. Πέρα από το λογοτεχνικό της ενδιαφέρον, η έκδοση των «Papeles inesperados» θα είναι ένας φόρος τιμής στην εκπληκτική ποικιλία και την ευρηματικότητα που χαρακτηρίζουν το έργο του Κορτάσαρ, την ανοιχτή σκέψη του και το θερμό ενδιαφέρον του για τα ανθρώπινα.

Μυθιστοριογράφος που ανανέωσε τις αφηγηματικές τεχνικές, δεξιοτέχνης του διηγήματος και της ποιητικής πρόζας, ο Χούλιο Κορτάσαρ ανήκει, μαζί με τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, τον Μάριο Βάργκας Γιόσα και τον Κάρλος Φουέντες στη γενιά εκείνη που τη δεκαετία του ’60 εκτόξευσε τη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής στο διεθνές προσκήνιο, μια εντυπωσιακή άνθηση που κάθε άλλο παρά πρόσκαιρη ήταν. Το μυθιστόρημα «Το κουτσό» (έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τον «Εξάντα », σε μετάφραση Κώστα Κουντούρη) ήταν εκείνο που τον καταξίωσε διεθνώς, «η πιο επαναστατική επίθεση ενάντια στο παραδοσιακό μυθιστόρημα», όπως έγραψε ο κριτικός Σάουλ Γιούρκεβιτς. Ωστόσο, το λογοτεχνικό πεδίο του Κορτάσαρ είναι κυρίως το διήγημα, η σύντομη φόρμα. Ακόμα και τα μυθιστορήματά του φαίνονται φτιαγμένα από αυτοτελή, ετερόκλητα κομμάτια, που εναρμονίζονται σαν εμπνευσμένη σύνθεση κολάζ από το χέρι σουρεαλιστή ζωγράφου.

Το φανταστικό είναι μόνιμο σχεδόν συστατικό στα διηγήματά του. Ωστόσο, σε αντίθεση με τον νομπελίστα ομότεχνό του, τον Μάρκες, από το έργο του Κορτάσαρ απουσιάζουν το μπαρόκ και ο «μαγικός ρεαλισμός. Οι ήρωές του είναι σύγχρονοι άνθρωποι της πόλης, όπως ο ίδιος και οι αναγνώστες του, που ζουν σε γνώριμο περιβάλλον και κάνουν συνηθισμένα πράγματα. Το εξωπραγματικό γλιστράει ανεπαίσθητα μέσα στην καθημερινότητα, η «άλλη πλευρά των πραγμάτων» επεκτείνει λαθραία την επικράτειά της, οδηγώντας σε σκοτεινές πτυχές της ψυχής, σε περιοχές όπου η σιγουριά της λογικής υπονομεύεται και η πραγματικότητα συγχέεται με το όνειρο. Το χιούμορ και η παιγνιώδης διάθεση που αποτελούν βασικά συστατικά της γραφής του (χαρακτηριστικά που τον συνδέουν με τον μεγάλο συμπατριώτη και δάσκαλό του, τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες) κάνουν πιο εύκολη την αποδέσμευση από τα χαλινάρια του ορθολογισμού.

Το εξωπραγματικό στον Κορτάσαρ δεν έχει στόχο να προκαλέσει φρίκη και τρόμο, όπως συμβαίνει σε έργα των μεγάλων μετρ του είδους που, από τα μέσα του 19ου αιώνα, δημιούργησαν την παράδοση της λογοτεχνίας του φανταστικού. Η ανησυχία, η «δυσφορία της λογικής» που μπορεί να αισθανθεί ο αναγνώστης οφείλονται σε αναγνωρίσιμα στοιχεία που ανακαλύπτει στις ιστορίες του - βαθύτερες αγωνίες που αποφεύγει να αντιμετωπίσει, ανομολόγητα αισθήματα και σκέψεις. Ταυτόχρονα όμως απολαμβάνει την ευκαιρία που του δίνει ο συγγραφέας να ξεφύγει από τον συμβατικό τρόπο σκέψης, να δει την ανθρώπινη εμπειρία από διαφορετική σκοπιά ελευθερώνοντας τη φαντασία του.

Μερικά από τα ωραιότερα διηγήματα του Κορτάσαρ, πάντως, είναι απολύτως ρεαλιστικά, χωρίς καμιά μεταφυσική εκτροπή, όπως τα «Τέλος του παιχνιδιού», «Η Δεσποινίς Κόρα» και «Μετά το γεύμα», τα οποία περιλαμβάνονται στη συλλογή διηγημάτων «Αξολότλ» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πάπυρος, σε μετάφραση της Ισμήνης Κανσή. Είναι μια ανθολογία 19 διηγημάτων γραμμένων σε διαφορετικές εποχές, που αντικατοπτρίζουν τον πλούτο της δημιουργικής του πορείας. Πριν από μερικούς μήνες κυκλοφόρησε επίσης στα ελληνικά το τελευταίο του μυθιστόρημα, «Το βιβλίο του Μανουέλ» (εκδόσεις Κέδρος, μετάφραση Βασιλική Κνήτου) έργο για το οποίο τιμήθηκε στη Γαλλία με το βραβείο Medicis, to 1974.

Πολίτης του κόσμου

Η ζωή του Χούλιο Κορτάσαρ ακολούθησε, από την αρχή ώς το τέλος, τη διαδρομή ενός «πολίτη του κόσμου». Οταν ήταν μικρός, οι συμμαθητές του στο σχολείο τον φώναζαν «belgicano» γιατί έτρωγε το «ρο» και είχε γεννηθεί, κατά τύχη, στο Βέλγιο, όπου ο διπλωμάτης πατέρας του υπηρετούσε στην πρεσβεία της Αργεντινής στις Βρυξέλλες. Η οικογένεια επέστρεψε στο Μπουένος Αϊρες όταν ο Χούλιο ήταν τεσσάρων ετών. Παιδί φιλάσθενο, πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας κλεισμένος στο σπίτι, με μόνη συντροφιά το διάβασμα και πρώτο μέντορα τη μητέρα του, που φρόντιζε να τον εφοδιάζει με εκλεκτά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Σπούδασε φιλολογία και από το 1938 άρχισε να δημοσιεύει έργα του σε λογοτεχνικά περιοδικά, ανάμεσά τους το Anales που διηύθυνε ο Μπόρχες. Είχε ήδη εκδώσει ποίηση, τρεις συλλογές διηγημάτων και το πρώτο του μυθιστόρημα («Τα βραβεία») όταν η εναντίωσή του στο περονικό καθεστώς τον οδήγησε στην αυτοεξορία. Το 1951 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Παρίσι και εργάστηκε για πολλά χρόνια ως μεταφραστής στην Unesco.

Τα ταξίδια και η πολιτική, τα πολιτικά ταξίδια θα έλεγε κανείς, ήταν από τις κύριες συνιστώσες της ζωής του. Η επανάσταση της Κούβας, όπου πήγε για πρώτη φορά το 1963, έγινε αφορμή να ξυπνήσει το ενδιαφέρον του για τις πολιτικές εξελίξεις στη Λατινική Αμερική. «Η αγάπη της Κούβας για τον Τσε με έκανε να νιώσω τρομακτικά Αργεντινός στις 2 Ιανουαρίου, όταν ο χαιρετισμός του Φιντέλ στον κομαντάντε Γκεβάρα, εκεί όπου βρίσκεται, προκάλεσε επευφημίες διάρκειας δέκα λεπτών από τους 300.000 ανθρώπους που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία της Επανάστασης», έγραψε το 1967 σε ένα φίλο του. Ωστόσο, λίγα χρόνια αργότερα οι σχέσεις του με τον Κάστρο ψυχράνθηκαν όταν ο Κορτάσαρ, μαζί με άλλους συγγραφείς, διαμαρτυρήθηκε για τη σύλληψη του Κουβανού ποιητή Εμπέρτο Παντίλια.

Το 1970, επισκέφθηκε τη Χιλή για να συμπαρασταθεί στον πρόεδρο Αλιέντε και στην κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας, που ανατράπηκε τρία χρόνια αργότερα με το πραξικόπημα του Πινοτσέτ. Το σπίτι του στο Παρίσι ήταν πάντα ανοιχτό για τους πολιτικούς πρόσφυγες από τη Χιλή και από άλλα δικτατορικά καθεστώτα, περιλαμβανόμενης και της Αργεντινής, ενώ τα συγγραφικά δικαιώματα πολλών έργων του τα πρόσφερε για την υποστήριξη πολιτικών κρατουμένων.

Εκανε επανειλημμένα ταξίδια στη Νικαράγουα, γοητευμένος από την Επανάσταση των Σαντινίστας, και μετέφερε τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Νικαράγουα, τόσο βίαια γλυκειά». Το 1983, όταν είχε αποκατασταθεί η δημοκρατία στην Αργεντινή, ταξίδεψε για τελευταία φορά στην πατρίδα του, όπου η υποδοχή από τον κόσμο ήταν πολύ θερμή, σε αντίθεση με την ψυχρότητα των επίσημων αρχών. Πέθανε την επόμενη χρονιά στο Παρίσι. Σήμερα υπάρχει στο Μπουένος Αϊρες μια πλατεία που φέρει το όνομά του. Το ίδιο και στο Παρίσι, όπου το 2007 ο σοσιαλιστής δήμαρχος Μπερτράν Ντελανοέ έδωσε το όνομα του Κορτάσαρ σε μια μικρή πλατεία του Ιλ Σεν-Λουί.

Της Αγγελικης Στουπακη

Αυθεντικό πορτρέτο του Σαίξπηρ δηλώνουν ότι ανακάλυψαν Βρετανοί ειδικοί

Ένα πορτρέτο του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ που δημιουργήθηκε όσο ο δραματουργός ήταν ακόμη ήταν εν ζωή υποστηρίζει ότι ανακάλυψε ομάδα Βρετανών.

Ο πίνακας ζωγραφίστηκε το 1610 και απεικονίζει τον Σαίξπηρ σε ηλικία 46 ετών. Ανήκει εδώ και δεκαετίες στην οικογένεια Κομπ.

Οι ειδικοί πραγματοποίησαν σειρά μετρήσεων με ακτίνες Χ και υπέρυθρες ακτίνες για να εξακριβώσουν την αυθεντικότητά του. Τώρα θεωρούν ότι αποτέλεσε την έμπνευση για πολλά μεταγενέστερα πορτρέτα, δηλώνουν πάντως κατά 90% βέβαιοι ότι ο γενειοφόρος άνδρας είναι όντως ο Σαίξπηρ.

Η ακριβής μορφή του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ είναι ένα ζήτημα που ακόμη απασχολεί τους ειδικούς. Υπάρχουν μόνο δύο πορτρέτα που θεωρείται ότι τον απεικονίζουν με σχετική πιστότητα αλλά και τα δύο δημιουργήθηκαν μετά το θάνατό του, το 1616.

Ο πίνακας θα εκτεθεί στο Στράτφορντ-απόν-Έιβον, την γενέτειρα του Σαίξπηρ από τις 23 Απριλίου.

via

Σεμινάριο: "Μια νέα μελέτη του δημοτικού τραγουδιού και δεκαπέντε σημαντικών ποιητών μας"

Το Πανεπιστήμιο Πατρών, με τη συνεργασία του Συμποσίου ποίησης, διοργανώνει για το 2009 σεμινάριο μελέτης και ενεργοποίησης της ποιητικής μας παρόδοσης, με τίτλο: "Μια νέα μελέτη του δημοτικού τραγουδιού και δεκαπέντε σημαντικών ποιητών μας".

Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί στο Συνεδριακό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών, από 9 Μαρτίου έως 21 Δεκεμβρίου, σε δύο κύκλους.

Η συμμετοχή θα είναι ελεύθερη και κατ' αρχήν με προεγγραφές (2610 969890, 6992224527, κ. Γιώτα Παπακωνσταντίνου).

Για περισσότερες πληροφορίες:

2610 969890, 6992224527, papacon@upatras.gr (κ. Γιώτα Παπακωνσταντίνου)

210 996605 (κ. Δουγένη)

6973334779 (κ. Σ. Λ. Σκαρτσή)

Πέθανε ο εκδότης του "Αντί", Χρήστος Παπουτσάκης

Έφυγε στις επάλξεις, ο Χρήστος Παπουτσάκης, εκδότης του "Αντί".

Ο Χρήστος Παπουτσάκης νικήθηκε στα 76 του χρόνια, έπειτα από σκληρή μάχη με τον καρκίνο. Υπήρξε όχι μόνο ο ιδρυτής αλλά και η ψυχή του "Αντί", της μακροβιότερης ίσως πολιτικής και πολιτιστικής επιθεώρησης.

Ο Χρήστος Παπουτσάκης είχε γεννηθεί το 1934 στα Χανιά της Κρήτης. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, εργάστηκε ως αρχιτέκτονας και τον Μάιο του 1972 εξέδωσε με άλλους πνευματικούς ανθρώπους το πρώτο τεύχος του περιοδικού ΑΝΤΙ με συνέντευξη του Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο έκλεισε αμέσως η χούντα, η οποία τιμώρησε τον εκδότη συλλαμβάνοντας τον. Επανεκδόθηκε μετά την πτώση της χούντας και κυκλοφορούσε αδιαλείπτως ανά δεκαπενθήμερο , μέχρι πριν από ένα χρόνο περίπου, οπότε έκλεισε, εξαιτίας της αρρώστιας του Χρήστου Παπουτσάκη και της δικαστικής διένεξης του με τον συλλέκτη Βλάση Φρυσίρα.

Η εξόδιος ακολουθία θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή ενώ η ταφή θα γίνει στη γενέτειρα του τα Χανιά, σύμφωνα με την επιθυμία του.

via

ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Από τα δημοτικά τραγούδια που πλησιάζουν περισσότερο στον πρωτόγονο επιφωνηματικό και ρυθμικό χαρακτήρα του τραγουδιού είναι τα εργατικά.

Αυτά συνοδεύουν την ρυθμική κυρίως εργασία ως φυσική εκδήλωση της έντασης των δυνάμεων και κατ ακολουθία της υπερδιέγερσης των συναισθημάτων. Συνήθως εντείνουν τον ρυθμό και συγχρονίζουν τις κινήσεις. Κάποιες φορές τους αποδίδονταν μαγικές δυνάμεις (χρησιμοποιούνταν ως επωδές ) σε τέτοιο βαθμό που δεν επιτρέπονταν η συνέχιση της εργασίας χωρίς την συνοδεία αυτών.

Έχουν περισωθεί δείγματα εργατικών ασμάτων από την αρχαιότητα, γεγονός που καταδεικνύει την διαχρονικότητά τους.

Χωρίζονται σε πολλές κατηγορίες ανάλογα με το είδος της εργασίας : ναυτικά, μυλικά, κωπηλατικά, θεριστικά, υφαντικά, του σκαλίσματος, του τρύγου, της μαστίχας, της σταφίδας, του καμινιού, του μάγκανου, του δρόμου.

Δεν είναι σαφές όμως σε ποιο βαθμό σχετίζονταν με τον ρυθμό της εκτελούμενης εργασίας ή απλά χρησίμευαν για την ανακούφιση των εργαζόμενων, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι αρκετά είναι εκείνα των οποίων η θεματολογία δεν έχει σχέση με την τελούμενη εργασία.

Βαθμιαία υποχώρησαν σε βαθμό να εξαφανιστούν ή να καταντήσουν παιδιές.

Δημήτρης Λεβέντης

1η ΟΑ

Ενημέρωση για το Βραβείο Αναγνωστών 2009

Ξεκίνησε η ενημέρωση των Λεσχών Ανάγνωσης για τα ελληνικά μυθιστορήματα που θα διαγωνιστούν για το Βραβείο Αναγνωστών 2009.

Οπως και πέρυσι, το βραβείο στηρίζεται στην ένθερμη συμμετοχή των μελών από τις λέσχες που προτείνουν τη «βραχεία λίστα» (15 βιβλία, εκδοθέντα από την 1η Οκτωβρίου 2008 έως την 1η Οκτωβρίου 2009), μέσα από την οποία θα ψηφίσει τελικά το ευρύ αναγνωστικό κοινό.

Το ΕΚΕΒΙ αποστέλλει στις Λέσχες Ανάγνωσης τον πλήρη κατάλογο βιβλίων που κυκλοφορούν ανά δίμηνο, ούτως ώστε να έχουν το χρονικό περιθώριο να διαβάσουν, να συζητήσουν και να καταλήξουν στα προτεινόμενα βιβλία, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώνει η ηλεκτρονική βάση δεδομένων Βιβλιονέτ του ΕΚΕΒΙ (www.biblionet.gr).

via